Main Logo

Monday 30 November 2020

කොවිඩ් රෝගීන්ට සිංහල බෙහෙතක්

 කොවිඩ් රෝගීන්ට සිංහල බෙහෙතක් 



සිංහල වෙදමහතකු කොවිඩ් 19 වැළඳුණු රෝගීන්ට ප්‍රතිකාරයක් ලබා දෙන බව කියැවෙනවා. එය සාර්ථක බව ද පැවසෙනවා. එය කරුණු කිහිපයක් නිසා සතුටුදායක ආරංචියක්. අවශ්‍ය නොවූවත් බටහිර වෙදකම අනුවත් එය පරීක්‍ෂණයට ලක් කෙරිලා සාර්ථක ප්‍රතිඵල අත් කර දී ඇති බව කියැවෙනවා. 

Sunday 29 November 2020

වෙනත් සත්භාවවේදයක ක්වොන්ටම් භෞතිකය

 වෙනත් සත්භාවවේදයක ක්වොන්ටම් භෞතිකය

 

මේ ලිපිය 2010 දී කෝනෙල් විශ්වවිද්‍යාලයේ සඟරාවක පළවූවකි. අවශ්‍ය අයකුට එය එහි කියවිය හැකි ය. මෙහි රූප සටහන් හා ගණිත සංකේත එක්කෝ පළ නොවේ නැත්නම් නිවැරදිව සඳහන් නො වෙ. මුල් ලිපිය කියවීමෙන් ඒ සියල්ල බලා ගත හැකි ය.

 

මෙහි කියැවෙන්නේ අංශුවක් දෙතැනක හෝ වැඩි තැනක සිටීම පිළිබඳ කතාවකි. අංශුවකට එක වර සිදුරු දෙකකින් යා හැකි බවත් එමගින් ද්විත්ව සිදුරු පරීක්‍ෂණය තේරුම් ගත හැකි බවත් කියැවෙයි. එහි දී චතුස්කෝටික න්‍යාය වැදගත් වන අයුරුද කියැවෙයි.

 

අද වන විට අංශුවක් දෙතැනක පිහිටීම බටහිර භෞතික විද්‍යාවේ පිළිගැනී අවසන් ය. එහෙත් එය ඊනියා යථාර්ථය යැයි මම නොකියමි. එය තවත් කතාවක් පමණකි.

 

මේ ලිපිය ගැන යමක් කිව යුතු නම් ජාත්‍යන්තර සඟරාවකට යා හැකි ය. මුහුණු පොතේ තම තම නැණ පමණින් පළ කරන අනම් මනම් නොසලකා හරින බව පමණක් සලකන්න.

දොවාල් ඉන්දියාව එංගලන්තය හා දෙමළ ජාතිවාදය

 දොවාල් ඉන්දියාව එංගලන්තය හා දෙමළ ජාතිවාදය


අජිත් කුමාර් දොවාල් ලංකාවට පැමිණියේ  ඇයි? ඔහු මෙහි දී හමු වුණේ කවුරුන් ද? ඒ පිළිබඳ එතරම් දෙයක් නිල වශයෙන් දැන ගැනීමට නැහැ. සමාජ මාධ්‍යයෙන් ද එතරම් දෙයක් දැන ගන්න නැහැ. ඔහු අගමැති මහින්ද රාජපක්‍ෂ හමු වූ බවත් කොවිඩ් 19 හමුවේ කඩා වැටෙන ආර්ථිකය ගොඩ ගැනීමට කලාපයේ අනෙක් රටවලට නායකත්වය දෙන ලෙසත් ඉල්ලා සිටි බවත් කියැවෙනවා. 

Saturday 28 November 2020

පාස්කු ප්‍රහාරය වහාබ්වාදය හා ඩීල් දේශපාලනය

 පාස්කු ප්‍රහාරය වහාබ්වාදය හා ඩීල් දේශපාලනය


2019 පාස්කු ප්‍රහාරය ගැන යමක් කීම අදාළ පරීක්‍ෂණය කරන කොමිසමට ප්‍රශ්නයක් නොවේ කියා හිතනවා. 1942 දීත් පාස්කු ප්‍රහාරයක් ලංකාවේ සිදුවෙලා තියෙනවා. ඒ ජපන් ප්‍රහාරයක්. 2019 ප්‍රහාරය ලංකාවට සීමා වූ එකක් නොවන බව අප මුල සිට ම කියා සිටි දෙයක්. මෙහි ඇති ජාත්‍යන්තර සම්බන්ධතා සෙවීමට කලක් ගත වන්න පුළුවන්. එහෙත් අපේ කතන්දරය අනුව මෙය බටහිර රටවල් කිහිපයක් මුස්ලිම් රටවල් කිහිපයක් සමග එකතු වී කරන ලද්දක්. ඒ එක් පැත්තකින් චීන නව සේද මාර්ගයට විරුද්ධ ව. 

Friday 27 November 2020

විමලවීර වනජීවින් හා මහාවංසය

 විමලවීර වනජීවින් හා මහාවංසය


විමලවීර දිසානායක කියන්නෙ ඒ කාලෙ කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලෙ හිටපු ශිෂ්‍යයෙක්. ඔහු තරමක් වෙනස් ආකාරයකට විශ්වවිද්‍යාලයට පැමිණි අයෙක්. ඔහු තවමත් ගැමියකු ද කියා මා දන්නේ නැහැ. එහෙත් ගැමියකු මෙන් ජීවත් වෙනවා. අද ඔහු වනජීවි රාජ්‍ය ඇමති. එහෙත් ඔහු දේශපාලනඥයෙක්. ඔහු පාර්ලිමේන්තුවට පත් වන්නේ මහජන ඡන්දයෙන්. ඔහුට රාජ්‍ය ඇමතිකම ලැබෙන්නේ පාර්ලිමේන්තුවට පත් වෙන නිසා. ඔහු මූලික වශයෙන් සතුටු කරන්න ඕන තම ඡන්දදායකයන් මිස වනජීවීන් නො වෙයි. වනජීවීන් පන්නල හරි මිනිසුන්ට ජීවත්වෙන්න තැනක් හදල දෙන්න ඕන.

Thursday 26 November 2020

දේශපාලන නඩු හා මහා බන්දුල

 දේශපාලන නඩු හා මහා බන්දුල 


මේ දේශපාලන නඩුවලින් නිදොස් වෙන හා ඇප ලබා දෙන කාලය ද කියල වෙලාවකට හිතෙනවා. දේශපාලන නඩුවලින් වරදකරුවන් වන්නෙ ටික දෙනයි. කාට හරි ඒ ගැන සමීක්‍ෂණයක් කරන්න පුළුවන්. මා කියන්නෙ වරදකරුවන් නිදොස් කරන බව එහෙමත් නැත්නම් නිදොස් වන බව නො වෙයි. දේශපාලන නඩු පැවරීම ම දේශපාලන වැඩක්. ඒකත් දේශපාලනයෙ අංගයක්. 

Wednesday 25 November 2020

ඉතිහාසය අවසන් නොවීම හෙවත් සමාජයට නිවනක් නැති වීම

 ඉතිහාසය අවසන් නොවීම හෙවත් සමාජයට නිවනක් නැති වීම


ෆුකුයාමා කතා කෙළේ ඉතිහාසයේ අවසානය ගැන. ඒ බර්ලින් තාප්පය බිඳ වැටීමෙන් පසුව. එහෙත් ඉතිහාසය  අවසන් වී නැති බව හන්ටින්ග්ටන් පැහැදිලි කළා. සෝවියට් දේශය බිඳ වැටීම නිසා බටහිර රටවලට ඒකාධිකාරයක් ලැබුණේ නැහැ. සෝවියට් දේශය බටහිර රටවලට වඩා වෙනස් වුණා. ඒත් මූලික වෙනස්කම් තිබුණේ නැහැ. ලෙනින්ගේ නායකත්වයෙන් තමයි ඊනියා තුන්වැනි ජාත්‍යන්තරය ක්‍රියාත්මක වුණෙ. බටහිරත් සෝවියට් ක්‍රමයත් අවසාන වශයෙන් ජාත්‍යන්තරවාදී. එය එකම චින්තනයක බිහි වුණෙ. ෆැසිස්ට්වාදයත් ඒ චින්තනයෙමයි. බටහිර ග්‍රීක යුදෙවු ක්‍රිස්තියානි චින්තනයෙ බිහි වුණු දේශපාලන ධාරා තුනක් ලෙසයි අපට ඒ හඳුනාගන්න වෙන්නෙ. 

Tuesday 24 November 2020

යොන් මැරිල්ලේ චක්‍රීය කතාව හා චින්තනය

 යොන් මැරිල්ලේ චක්‍රීය කතාව හා  චින්තනය


මේ වන විට යොන් මැරිල්ල බොහෝ දෙනකුට අමතක වෙලත් ඇති. එහි කතාව සැකෙවින් මෙසේයි. කලකට පෙර ග්‍රීකයන් (යවනයන් හෙවත් යෝනයන්) පහළොස් දෙනකු හා සිංහලයන් පහළොස් දෙනකු නැවක යන විට නැවේ යම් ආබාධයක් නිසා පහළොස් දෙනකු මුහුදට දැමීමට අවශ්‍ය වෙලා. නැවේ කප්පිත්තා උපායක් කල්පනා කර තිස්දෙනා රවුමක සිටුවා එකේ සිට නවයට ගණන් කර නවවැන්නා මුහුදට දැමීමට යෝජනා කර තිබෙනවා. නවවැන්නා මුහුදට දැමීමෙන් පසු නැවතත් එකේ සිට නවයට ගණන් කර නවවැන්නා මුහුදට දැමීමට. කප්පිත්තා රවුම සකස් කර ඇත්තේ හැම අවස්ථාවක ම නවවැන්නා යෝනයකු වන පරිදියි. ප්‍රශ්නය වූයේ ඒ සැකැස්ම කවරේ ද යන්නයි. 

Monday 23 November 2020

මැලේරියාවේ සිට කොරෝනාව දක්වා

 මැලේරියාවේ සිට කොරෝනාව දක්වා


දැනට අවුරුදු අසුපහකට පමණ පෙර මෙරට මැලේරියා වසංගතය පැතුරුණා. මිනිසුන් විශාල වශයෙන් මිය ගියා. ගණන් හිලවු මා දන්නේ නැහැ. සංඛ්‍යානය කියන්නෙ මා ප්‍රිය කරන විෂයක් නො වෙයි. එහෙත් පේරාදෙණියේ දී සහකාර කථිකාචාර්යවරයකු ලෙස මට එහි පැත්තක් උගන්නන්න වුණා. ඒ අවුරුදු පනහකටත් පෙර. මා කිසිවක් උගන්නන්නෙ නැති නිසා ප්‍රශ්නයක් වුණේ නැහැ. 

Sunday 22 November 2020

ඒ කත හා මේ කත හෙවත් අසමත් වූ අධ්‍යාපනය

 ඒ කත හා මේ කත හෙවත් අසමත් වූ අධ්‍යාපනය 


පසුගිය දා බෝවෙන රෝග සඳහා වූ රෝහලෙන් (අයිඩීඑච්) පැන ගිය කොවිඩ් 19 රෝගී යැයි කියන කත ඇහැලියගොඩ ප්‍රදේශයේ දී අල්ලා ගැනීමට හැකි වී තිබෙනවා. ඒ සඳහා ප්‍රදේශයේ ජනතාවගෙන් විශාල සහායක් ලැබී තිබෙනවා. ඒ කාන්තාව පැන ගියේ අවුරුදු දෙකක පමණ දරුවකු සමග බව පැවසෙනවා. මෙය පළමු පැන යෑම හෝ අවසාන පැන යෑම හෝ නොවෙයි. 

Saturday 21 November 2020

අපේ ඇඟේ තියෙන චතුස්කෝටිකය, ප්ලූටෝ හා ප්ලේටෝ

 අපේ ඇඟේ තියෙන චතුස්කෝටිකය, ප්ලූටෝ හා ප්ලේටෝ 


ජාත්‍යන්තරවාදය අද පුස්සක් පමණයි. එහි ප්‍රකාශකයන් වූ ධනවාදයත් මාක්ස්වාදී සමාජවාදයත් අද කඩන් වැටිල. ඒ දෙක ම ද්‍රව්‍යවාදී දරශන පදනම් කර ගත්තෙ. මාක්ස්වාදියකු කියන්න පුළුවන් ධනවාදය එහෙම නො වෙයි කියල. ඒත් ධනවාදීන් හා බටහිර දැනුම් සංස්කාරකවරුන් එහෙම සිතුවෙ නැහැ. බටහිර විද්‍යාඥයන්  දෙවියන් වහන්සේ ඇදහු අයත් ඇතුලුව වැඩ කෙළෙ ද්‍රව්‍යවාදීන් හැටියට. ඒත් විසිවැනි සියවසේ මේ ද්‍රව්‍යවාදය කඩා වැටෙන්න ගත්ත. එය මුලින් ම සිද්ධ වුණෙ සාපේක්‍ෂතාවාදයේ. නීරීක්‍ෂකයා ඉදිරියට එන්න ගත්ත. ඉන් පසු ක්වොන්ටම් භෞතිකයෙ. නිරීක්‍ෂකයාට තවත් බලතල ලැබුණා. 

Friday 20 November 2020

ඊනියා කරුණු හා ලෝකය

 ඊනියා කරුණු හා ලෝකය


ඊයේ ලිපියෙහි මාතෘකාව අනුරුද්ධලාට ඉන්න හදන රම්‍ය සූරම්‍ය සුබ නොව අනිරුද්ධලාට ඉන්න හදන රම්‍ය සූරම්‍ය සුබ යනුවෙන් වෙනස් වෙන්න ඕන. මට අවශ්‍ය නිරෝධ නොවූ අයගේ ගෙවල් ගැන කීමටයි. අනුරුද්ධ යන්නට තේරුම් තිබෙන බව මට කිහිප දෙනකු ම දන්වා තිබුණා. සාමකාමී, අනුදකින, අනුදක්නා, යෙදී ඉන්න, භක්තිමත් ආදිය ඔවුන් සඳහන් කර තිබුණා. ඒ සියල්ලන්ට පින්!

Thursday 19 November 2020

අනිරුද්ධලාට ඉන්න හදන රම්‍ය සුරම්‍ය සුබ

 අනිරුද්ධලාට ඉන්න හදන රම්‍ය සුරම්‍ය සුබ

 

මේ මියන්මාරයේ හේමන්තයේ ආරම්භයයි. වස්සානය ඉවර වෙලා. අප මෙහි ආවේ මැයි මස මැද. මාස හයකට පෙර. පනුවන් කන සාම පරෙවියන් බලනවා. රියැදුරා පදවන බී එම් ඩබ්ලිව් රථයේ ගමන් බිමන් යනවා. සුවිසල් මන්දිරයක ජීවත් වෙනවා. ඒත් හැම තැන ම කොවිඩ්. එන්නත ආවත් එච්චර ම වැඩක් වෙන එකක් නැහැ. යම් පිරිසකට හරි යයි. කොවිඩ් 19 සරම්ප පැපොල් වගේ නො වෙයි. තරමක් හෙම්බිරිස්සාව වගේ. සාමාන්‍යයෙන් සරම්ප වගේ දෙයියන්නෙ ලෙස නැවත හැදෙන්නෙ නැහැ. ඒත් හෙම්බිරිස්සාව නැවත නැවත හැදෙනවා. අර පීසිආර් ධන වන අය සෘණ වෙනවා ධන වෙනවා නැවත සෘණ වෙනවා. පීසිආර් පරීක්‍ෂණයෙහි ද ප්‍රශ්න තියෙනවා. ඒත් කොවිඩ් 19 හොඳ වෙලා (ඉන් කුමක් අදහස් වුණත්) නැවත හැදෙන්න පුළුවන්. කොවිඩ් හැදිල මිනිස්සු මැරෙනවා කියා මා හිතන්නෙ නැහැ. කොවිඩ් හැදුනම  වෙනත් තියෙන රෝග වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ඉන් මරණයට පත් වෙන්න පුළුවන්. මේ වා පිත් සෙම් තුලනයේ ප්‍රශ්නයක්. කොවිඩ් 19ට බය වෙන්න ඕන නැහැ. ඒත් පරෙස්සම් වෙන්න ඕන. හෙම්බිරිස්සාවෙනුත් පරෙස්සම් වෙන්න තමයි අපට කියා දී තියෙන්නෙ. හෙම්බිරිස්සාවත් නරක් වෙන්න පුළුවන් කියනවා. කොවිඩ් 19න් ඊටත් වඩා පරෙස්සම් වෙන්න ඕන.  කොවිඩ් 19 වඩාත් නරක් වෙන්න පුළුවන්.

Wednesday 18 November 2020

දැනුම් යටත්විජිතවාදය මුස්ලිම් ආක්‍රමණය හා ආණ්ඩුව

 



දැනුම් යටත්විජිතවාදය මුස්ලිම් ආක්‍රමණය හා ආණ්ඩුව 


අද අගමැති මහින්දට අවුරුදු හැත්තෑපහක් පිරෙනවා. ජනාධිපති ගෝඨාභයගේ පදවිප්‍රාප්තියට අවරුද්දක් පිරෙනවා. මට කිසිවකුටවත් ස්තෝත්‍ර ගයන්න වුවමනාවක් නැහැ. මට අවශ්‍ය රට නිදහස් කර ගැනීමට පමණයි. සිංහල බෞද්ධ රාජ්‍යයක් යළි පිහිටුවමු කියන්නෙත් රට නිදහස් කර ගැනීමටයි. අද බොහෝ දෙනා යෙදා ගන්නා වචනයක් වනුයේ නව යටත්විජිතවාදය යන්නයි. ආසියාතික රටවලට හතළිස් ගණන්වලත් අප්‍රිකානු රටවලට හැට ගණන්වලත් දේශපාලන හා හමුදාමය යටත්විජිතවාදයෙන් නිදහස ලැබුණත් ආර්ථික, සංස්කෘතික, ගෝලීය, ණය, ඊනියා ආධාර, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ආදී ක්‍රමවලින් බටහිර රටවල් තම ආධිපත්‍යය දිගට ම ගෙන ගියා. ඒ තමයි නව යටත්විජිතවාදය. දකුණු අමෙරිකානු රටවලට දහනවවැනි සියවස තරම් ඈත කාලයක දී දේශපාලන නිදහසක් ලැබුණ නමුත් ඔවුනුත් නව යටත්විජිතවාදයේ ගොදුරු. 

Tuesday 17 November 2020

වහාබ්වාදය සමග ඩීල් ඕන නැහැ

 වහාබ්වාදය සමග ඩීල් ඕන නැහැ 


රිෂාඩ් බද්‍යුද්දීන්ට තමන්ගෙ මුදලින් කැලෑ වවන්න වෙලා. විල්පත්තුවෙ කැලෑ කැපුවෙ නැහැ කියලයි බද්‍යුද්දීන් කිය කිය හිටියෙ. නඩුවෙනුත් ඒක ඔප්පු වෙලා. කැලෑ කපල තියෙන්න ටිකක් එහායින්. බද්‍යුද්දීන් කියන්නෙ  ඩීල් දේශපාලනයේ පරමාදර්ශය. ඒ වචනය හරි නැහැ කියල කෙනකුට හිතෙන්න පුළුවන්. මාත් පරම කතාවලට කැමති නැහැ. ඒත් ඩීල් දේශපාලනය සඳහා කාට හරි අනුගමනය කරන්න පුළුවන් හොඳ ම පුද්ගලයා තමයි රිෂාඩ් බද්‍යුද්දීන්. අර කියනව වගේ ඔහු ඩීල් දේශපාලනය පරිපූර්ණත්වයට ගෙනාවා. 

Monday 16 November 2020

ගෙඩි, ඉටිගෙඩි, ගුරුත්වාකර්ෂණය හා පට්ටපල් බොරු

 ගෙඩි, ඉටිගෙඩි, ගුරුත්වාකර්ෂණය හා පට්ටපල් බොරු


අප පොල් ලෙලි ගැනත් පොල් මුඩු ගැනත් කියන්න ඕන. පොල් මුඩු නැත්තන් ඇතැම් භාණ්ඩ පිරිසිදු කිරීමේ දී ප්‍රශ්න ඇති වෙන්න පුළුවන්. පොල් මුඩ්ඩ වෙන වෙන දේටත් ප්‍රයෝජන වෙනවා. පොල් ලෙලි ගැන කතා කිරීමේ දී පොල් කොහු ආදිය පමණක් නොව ලෙලි පොල් ද මතක් වෙනවා. ඒ කියන්නෙ ලෙල්ල සහිත පොල් ගෙඩිය. ඒත් ගහකින් ගෙඩියක් වැටුණ ම අප කියන්නෙ පොල් ගෙඩියක් වැටුණ කියල මිසක් ලෙලි පොල් ගෙඩියක් වැටුණ කියල නො වෙයි. 

Sunday 15 November 2020

පොල් නිසා නොකියැවුණු ගුරුත්වාකර්ෂණය

 පොල් නිසා නොකියැවුණු ගුරුත්වාකර්ෂණය


කිහිප දෙනකු කියා තිබුණා ගුරුත්වාකර්ෂණය ගැන ලියන්න කියා. මා ඕනෑ තරම් ඒ ගැන ලියා තියෙනවා. එහෙත් නිතර ම අලුත් පිරිසක් එකතු වෙනවා. ඔවුන් පැරණි ලිපි කියවන අය නොවෙයි. ඔවුන්ට ඒ සඳහා වෙලාවක් නැහැ. අද සමාජය හරි කාර්ය බහුලයි කියනවා. මා නම් කාර්ය බහුලවීම අත්විඳ නැහැ.  හැම අවුරුද්දක ම අලුත් අවුරුද්ද ගැන එක ම දේ ලියැවෙනවා. සූර්යයා මීනයෙන් මේෂයට යෑම ආදිය ගැන. අද නම් කොවිඩ් 19 නිසා බොහෝ දෙනා, බටහිර වෙදහාමිනේලාත් ඇතුලුව, කතා කරන්නේ මේසයට මීන එවිම ගැන. ඔය මීන කතාව කොහොම වෙතත් මුදල් නෝට්ටු සහ වෙනත් දේ ස්පර්ශ කිරීම හා ඉන්පසු අත්හේදීම ගැන හිතා බලනවා නම් හොඳයි. 

Saturday 14 November 2020

භූමදාන කරන්න ම ඕන ද?

 භූමදාන කරන්න ම ඕන ද?


බටහිර වෙදමහතුන් චන්න ජයසුමන සමග ඇති වෛරය ඊයේ පාර්ලිමේන්තුවේ දී ප්‍රකාශ වුණා. එයට බටහිර වෙදමහතකු වශයෙන් සම්බන්ධ වුණේ නොදත් දොස්තර කෙනෙක්. ප්‍රතිදෙහ පරික්‍ෂාව ගැන චන්න දුන් සවිස්තරාත්මක පිළිතුරෙන් පසු කටඋත්තර නැති වූ විපක්‍ෂය පැණියක් ගැන ඇහුවා. ඔවුන් හරියට ප්‍රතිජීවක  මිටින් ගෙන උපන් අය වගේ. බටහිර වෙදකම හා දැනුම අද වැල් වටාරන් කියවනවා. බටහිර වෙදමහත්තුරුන්ට කරන්න පුළුවන් රාජකාරිය තමයි කොවිඩ් අලුත්ගේ කරන්නේ. අතන මෙච්චර ලෙඩ්ඩු ඉන්නවා මෙතන මෙච්චර ඉන්නවා අත් හෝදන්න, හුදකලා කරන්න, පරීක්‍ෂා කරන්න. ඒත් අඩු තරමෙන් රෝගයට ලක්විය හැකි අය හඹා යෑම ආදිය ඔවුන්ට කරන්න පුළුවන් ද? එවැනි කාර්යයන් ත්‍රිවිධ හමුදා, පොලීසිය, මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්‍ෂකවරුන් හොඳින් කරනවා. ඒ වැඩේ බටහිර වෙදමහත්තුරුන්ට දෙමු ද? ඔවුන් පළමුවෙන් ඒ සඳහා ප්‍රවේසම් දීමනාවක් ඉල්ලාවි. 

කොවිඩ් හා වතුර

 කොවිඩ් හා වතුර


මේ ලිපිය Science of the Total Environment සඟරවේ පළ වුවක්. මා මෙය ඉදිරිපත් කරන්නේ බටහිර විද්‍යාවේ අනිශ්චතාව පෙන්නුම් කිරීමට. මේ ලිපිය අනුව කොවිඩ් හා වතුර අතර සම්බන්ධයක් තියෙනවා.
FOCUS on Covid-19 Diagnosis by Wastewater-Based Epidemiology: SARS-CoV-2 Concentration and Detection Methods, Biomarkers and Future Perspectives
In April 2020, our last Editor´s Choice on Covid-19 outbreak was released. A selection of the first accepted papers including temperature and air quality influence, hospital disinfection and sewage as indicator of the impact of the virus among others were highlighted . Such selection did help to better understand this new global epidemic from an environmental and health perspective. Since then STOTEN did receive over 1000 submissions for the Covid-19 Special issue and we did publish already over 100 papers. In this summer 2020 Editor´s choice our second selection on the same topic we focus on the so- called Wastewater-Based Epidemiology (WBE) concept to monitor Covid-19 outbreak.
WBE can be used as early detection system and to determine the scale of Covid-19 outbreak . Detection of SARS-CoV-2 is generally carried out with nucleic acid–based polymerase chain reaction (PCR) assay, used for confirmation of COVID-19 patients around the globe. PCR has high sensitivity and specificity, requirements for complicated sample handling in the laboratory, skilled personnel, and a period of data processing and analysis between 4-6 hours.In wastewaters the virus causing COVID-19 (via feces introduced in waste water) can survive from hours to days. Detection of SARS-CoV-2 in sewage has been employed as a complementary method to clinical test and as early warning indicator of virus spreading in communities, covering both symptomatic and asymptomatic cases. a. First Detection of SARS-CoV-2 in Wastewaters Around the Globe
The first group of selected seven papers report first data on COVID-19 in sewage for a variety of countries using different PCR platforms, among them Italy [1, 2], Australia [3] ,Japan [4] , USA [5], , Ecuador [6] and India[7]. The idea behind this WBE is easy to understand: patients with COVID-19 in their gastrointestinal tract will thus excrete it in their feces. It has been reported [8] that between 15 to 83% of patients infected with SARS-CoV-2 have detectable viral RNA in feces and they may continue to remain positive in the stool, even when respiratory tract samples become negative. Conversely, urine is often negative. It is worth to highlight few findings from the various studies. SP Scherchan et al., [5] reported that no one of the secondary and final treated effluents samples with chlorine were tested positive for SARS-CoV-2. In this sense P Foladori et al [8] did summarize that disinfection technologies based on hypochlorous acid can be implemented for inactivation of SARS-CoV-2 in wastewater SG Rimoldi [2] detected SARS-CoV-2 RNA in raw, but not in treated wastewaters (four and two samples, respectively, sampled in two dates). Viral RNA was not detected in the Milano and Monza WWTPs plants, equipped with tertiary treatments suggesting that additional treatment was able to remove the virus. Another study did report the levels of SARS-CoV-2 in countries with low level of sanitation, L.Guerrero-Latorre [6] detected SARS-CoV-2 in urban rivers of Quito, Ecuador, receiving direct discharges of wastewaters. Such levels were high and did match those of other cities with over 4000 hospitalized cases. Surprisingly in Quito [6] only 750 Covid-19 clinical cases were reported, suggesting a lack of PCR-based diagnosis. We can explain this discrepancy by the fact the Ecuador is a low sanitation country, with not many facilities to perform the clinical tests in one side and also to a high level of asymptomatic cases, as reported for other cases. One of the most recent examples of a first study in a large country has been recently published by M. Kumar et al., [7]. It is first WBE surveillance in India using RT-PCR and it was performed at the Old Pirana Waste Water Treatment Plant (WWTP) at Ahmedabad, Gujarat, which has 106 million liters per day and receives effluent from Civil Hospital treating COVID-19 patients. Several genes like ORF1ab, N and S genes of SARS-CoV-2 were detected only in the influent with no genes detected in effluent . Increasing levels of SARS-CoV-2 genetic loading in the wastewater did correspond to an increase in the number of active COVID-19 patients in the city. The number of gene copies was comparable to those reported in untreated wastewaters of Australia reported by W.Ahmed et al.,[3] .
b. Persistence and Virus Concentration and Detection Methods Survival and/or persistence of the virus in the wastewater environment is a key parameter when considering SARS-CoV-2 detection in WBE. M. Arslan et al., [9] looked at the possibilities of transmission routes of SARS-CoV-2 and SARS-Cov-1 via fecal-oral and aerosol-borne and its persistence in wastewaters . based on present knowledge coronaviruses have, in general, low stability in the environment due to the natural action of oxidants that disrupt the viral envelope. Persistence in waste water is driven by several parameters such the presence of organic matter oxidants and temperature. For instance at 20 oC SARS-CCoV-1 was found to survive for 2 days in domestic sewage but at lower temperatures of 4 oC it can persists up to 14 days. They also reported that previous recommended dosage of chlorination has been found to be not sufficient to inactivate SARS-CoV-2 in places where viral load is high such as hospitals. There is a comprehensive list concentration methods used on the RNA extraction protocol in WBE that need to be used before PCR detection like electropositive or electronegative membranes , ultrafiltration, polyethylene glycol (PEG) precipitation and separation , ultracentrifugation, skimmed-milk flocculation, ultrafitration, monolithic adsorption filtration columns among others. Generally similar protocols for the influent, secondary-treated sewage are used and a volume of 100mL of untreated wastewater samples is sufficient to detect enteric viruses . Most of the concentration methods were developed for non enveloped enteric viruses such as norovirus, and hepatitis A virus among others. Excellent review papers on concentration methods of viruses in WBE were recently published by W.Ahmed et al., [10] and D.Lu et al., [11] . D. Lu [11] did highlight that PEG-based separation method is the most used for the COVID-19 in WBE. The authors indicated as well that the electronegative membrane filtration method may have problems with the preferential adsorption of organic matter on the charged membrane surface and the potential risk of clogging when handling turbid wastewater samples. Analysis of SARS-CoV-2 in wastewaters by different PCR platforms is as well matter of concern. To investigate a bit more in this direction G. La Rosa and co-workers [ 1 ] did analyze the presence of SARS-CoV-2 using three different nested RT-PCR assays and one real-time qPCR assay. Primers were also indicated to be very relevant using this methodology. From all the different methods used. a novel nested PCR assay specific for SARS-CoV-2 detection was proposed in this case. MVA Corpuz et al [12] presents an updated and comprehensive review on the different methods used for detection and quantification of viruses in WWTPs, including both wastewater and sludge. Recent efforts to improve efficiency of virus detection and quantification methods in the complex wastewater and sludge matrices are highlighted . Novel approaches to detect SARS-CoV-2 in WBE digital PCR (dPCR) need attention as recently reported by W. Ahmed et al. [13]. The major benefit of dPCR over qPCR is the direct absolute quantification of virus genome copy numbers in a sample without the necessity of external calibration. dPCR platforms can generally be divided into two groups: droplet dPCR (emulsion based) and chip-based dPCR (microfluidic). Digital PCR (dPCR) is at least 10-fold lower than that of RT-qPCR The major advantage of dPCR over qPCR is that it performs absolute quantification, and hence, no standards are required. c.Biomarkers
To this end, the solution at present to monitor SARS-CoV-2 in WBE could be a combination of technologies and methodological strategies already in place such as PCR and endogenous biomarkers measurements using ELISA and or MS. Why we do not use both approaches for WBE?. Certainly both methods got advantages and disadvantages. Papers selected in this Editor´s choice did discuss a lot already about PCR standardization. We are also aware that inflammatory response biomarkers are related to SARS-CoV-2 but also to other diseases. Both methods suffer from drawbacks but obviously they are complementary too. On top of that WBE seems to detect more possible cases of patients than clinical tests, including asymptomatic ones, and also other ones who did recover from Covid-19. In this sense WBE can provide additional information not only on asymptomatic cases but also on immunized patients who did recover from Covid-19 . Based on these data, epidemiologists could be able to estimate if Covid-19 outbreak would become like a common flu in the near future.
Biomarkers discharged either through urine or feces, are of interest because they can be rather specific for given infectious diseases and good candidates for WBE. A likely place to start evaluating the use of biomarkers would be to make use of the fact that Covid-19 can involve extensive inflammatory damage. The archetype biomarker for systemic oxidative stress is the prostaglandin-like class of substances called isoprostanes as reported by CG Daughton [14] .This paper summarizes that testing for biomarkers might have several other major advantages over the use of PCR such as biomarkers might be more universally excreted among infected individuals, the excreted levels can track the severity of infection, biomarker testing might have tighter ranges for per-capita excretion, facilitating better calibration and more accurate estimations of the number of infected individuals in a community, and avoiding a potential under-appreciated problem with using PCR. Another advantage of using biomarkers instead of SARS-CoV-2 with PCR is on the detection side since most of the measurements for biomarkers molecules are carried out by mass spectrometry(MS) or ELISA . It is well-known that MS or ELISA provide better accuracy and detection limits and validation of results as compared to standard PCR measurements. With this said, the following question will needs answer : Can we look for the same type of biomarkers,. i.e inflammatory response biomarkers already used in clinical diagnostics for the detection of Covid-19 outbreak in WBE? d.Final remarks and Future Perspectives PCR is still the most widely used method for SARS-CoV-2 detection in waste waters as well as in clinical studies. One of the problems is the complexity of the wastewater matrix that needs to be treated by using different concentration methods . Efforts are certainly needed to evaluate the applicability of these existing methods to concentrate SARS-CoV-2. As recommended by W.Ahmed et al [13] there is an urgent need to evaluate RT-qPCR methods used by different laboratories with a clear target to achieve a verification/standardization agreement. Several factors such as qPCR platforms, PCR inhibitors, nucleic acid extraction efficiency and low levels of targets may have contributed to the observed discrepancies between laboratories .Standardization of the whole protocol is needed to recover and detect SARS-CoV-2 from environmental water samples, including all steps : concentration method, PCR assay, and process controls. With this said, the expected future of PCR in WBE will greatly benefit by incorporating new technological developments from the clinical field such as digital PCR reported by W. Ahmed et al., [13]. References in the literature highlight the need of paper based devices and smartphones already used in clinical testing look like a reasonable alternative. Can smartphome technology be used for detecting viruses in wastewaters? MVA Corpuz et al ., [12] reported an example from the literature using a smart-phone fluorescence microscope and a mobile graphical user interface. Such methodology was applied to the detect specific of noroviruses with antibody-based method. That being said, I hope that this Editor´s choice selection will help to better understand and monitor the Covid-19 outbreak using WBE. And most importantly, in these strange times, stay safe and enjoy this uncommon and highly needed 2020 summer break! References
G La Rosa, M Iaconelli, P. Mancini, G. Bonanno Ferraro, C. Veneri, L. Bonadonna, L. Lucentini, E. Suffredini, First detection of SARS-CoV-2 in untreated wastewaters in Italy, Science of the Total Environment, 736 (2020)139652. S. G. Rimoldi, F. Stefani, A. Gigantiello,S. Polesello, F. Comandatore, D. Mileto,M. Maresca, C. Longobardi, A. Mancon,F. Romeri, C. Pagani, F, Cappelli, C. Roscioli, L. Moja, M.R. Gismondo, F. Salerno, Presence and infectivity of SARS-CoV-2 virus in wastewaters and rivers, Science of the Total Environment, 744 (2020) 140911.W. Ahmed, N. Angel, J. Edson, K. Bibby, A. Bivins, J. W. O'Brien, Ph. M. Choi, M. Kitajima, S.L. Simpson, J. Li, Ben Tscharke, R. Verhagen, W.J.M. Smith, J, Zaugg, L. Dierens, Ph. Hugenholtz,K. V. Thomas, J, F. Mueller, First confirmed detection of SARS-CoV-2 in untreated wastewater in Australia: A proof of concept for the wastewater surveillance of COVID-19 in the community, Science of the Total Environment, 728, 2020, 138764.E. Haramoto , B. Malla , O. Thakali , M. Kitajima , First environmental surveillance for the presence of SARS-CoV-2 RNA in wastewater and river water in Japan, Science of The Total Environment, 737 (2020)140405.S.P Sherchan, S. Shahin, L. M. Ward, S. Tandukar, Tiong G. Aw, B. Schmitz, W. Ahmed and M. Kitajima, First detection of SARS-CoV-2 RNA in wastewater in North America: A study in Louisiana, USA, Science of the Total Environment, 743 (2020) 140621.L. Guerrero-Latorre, I. Ballesteros, I. M. Villacrés, M.Genoveva Granda, B. Freire-Paspuel, B. Ríos-Touma, SARS-CoV-2 in river water: Implications in low sanitation countries, Science of the Total Environment, 743 (2020)140832.M. Kumar, A. K.Patel, A. V Shah, J. Raval, N. Rajpara, M. Joshi ,C. G Joshi First proof of the capability of wastewater surveillance 1 for COVID-19 in India through detection of genetic material of SARS-CoV-2, Science of the Total Environment,P. Foladori, F. Cutrupi, N. Segata, S. Manara,F. Pinto, F. Malpei, L. Bruni and G. LaRosa, SARS-CoV-2 from feces to wastewater treatment: What do we know? A review, Science of the Total Environment , 743 (2020) 140444.M Arslan, B. Xub, M.Gamal El-Din, Transmission of SARS-CoV-2 via fecal-oral and aerosols–borne routes:Environmental dynamics and implications for wastewater management in underprivileged societies, Science of the Total Environment, 743 (2020) 140709.W. Ahmed , P. M. Bertsch , A. Bivins , K. Bibby , K. Farkas , A. Gathercole ,Eiji Haramoto , Pradip Gyawali , Asja Korajkic , Brian R. McMinn, Jochen F. Mueller , Stuart L. Simpson ,Wendy J.M. Smith , Erin M. Symonds , Kevin V. Thomas , Rory Verhagen , Masaaki Kitajima , Comparison of virus concentration methods for the RT-qPCR-based recovery of murine hepatitis virus, a surrogate for SARS-CoV-2 from untreated wastewater, Science of the Total Environment, 739 (2020)139960.D. Lu, Z. Huang, J. Luo, X. Zhang, S. Sha, Primary concentration – The critical step in implementing the wastewater based epidemiology for the COVID-19 pandemic: A mini-review, Science of the Total Environment,https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.141245M.V A. Corpuz, A. Buonerba, G. Vigliotta, T. Zarra, F. Ballesteros, P. Campiglia,V. Belgiorno, G. Korshin, V. Naddeo, Viruses in wastewater: occurrence, abundance and detection methods Science of the Total Environment, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.140910W. Ahmed , S. Payyappat , M. Cassidy , N. Harrison, C. Besley Interlaboratory accuracy and precision among results of three sewage-associated marker genes in urban environmental estuarine waters and freshwater streams, Science of the Total Environment, 741 (2020)140071.CG. Daughton, Wastewater surveillance for population-wide Covid-19: The present and future, Science of the Total Environment, 736 (2020)139631.
Return to Editors’ Choice Science of the Total Environment Readers
View Articles

අංශුවක් යනු කුමක් ද

 What Is a Particle?


වැඩක් ඇත්තේ ම නැත්නම් මේ ලිපිය කියවන්න. අංශුවක් යනු කුමක් දැයි ඔබට දැනගත හැකි වනු ඇත. වැඩ අධික ම නම් ලිපියේ අවසානය කියවන්න.

Friday 13 November 2020

විශ්වාස හා නිවුටන්ට පොල්ලක්

 


 විශ්වාස හා නිවුටන්ට පොල්ලක් 


මොන ඉලක්කම් හරඹයකින්වත් ලෝක ආර්ථිකය හා දේශපාලනය කඩා වැටිල කියන එක වහන්න බැහැ.  ඒක නැහැ කියන්න ඕන නැහැ. ලංකාවෙ  ආර්ථිකය වැටෙන්නෙ වත්මන් ආණ්ඩුවේ දුර්වලකමක් නිසා  නොවෙයි. මට හිතා ගන්න බැහැ (මා ඊයේ සඳහන් කළ වියුක්ත අරුතින් නො වෙයි) අනුරගේ සහාය ලබන සජිත්ගේ ආණ්ඩුවකින් මොකක් වෙන්න තිබුණ ද කියන එක. සජිත්ගෙ ආණ්ඩුවක් හිතෙන් මවා ගන්න පුළුවන්. සජිත් වියුක්ත නැහැ. බොහොම සංයුක්තයි.

Thursday 12 November 2020

කොවිඩ්, පට්ටපල් බොරු හා මුස්ලිම් බැතිමතුන්

 කොවිඩ්, පට්ටපල් බොරු හා මුස්ලිම් බැතිමතුන්


කොවිඩ් 19 නිසා ලංකාවේත් පොදුවේ ලෝකයේත් බොහෝ දේ වෙලා තියෙනවා. වෙමින් තියෙනවා. ඒ අතර ට්‍රම්ප්ට යන්න වෙලා. එයටත් කොවිඩ් සුළුවෙන් බලපෑවා. එහෙත් මූලික වශයෙන් ඔහු පැරදුණේ බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වය මිය යමින් සිටියත් බටහිර වෙනත් චින්තනයක් නැති කමේ ප්‍රශ්නයෙන්. ඔහු අතරමං වූවෙක්. ඔහු 2016 ජනාධිපති තරගය දිනූ  දින තමයි මගේ ලෝකය නිකුත් වීමේ තිස්වසර සමරා තියෙන්නෙ. එදා මා ට්‍රම්ප් ජනාධිපති වීම ගැන සතුටු වන බව කී බව කිහිප දෙනකු මතක් කර තිබුණා. සුපුරුදු පරිදි මට එය අමතක වෙලා තිබුණේ. මෙවර ට්‍රම්ප් පැරදීම ගැන මා කණාගාටු වෙන්නේ නැහැ. ඩෙමොක්‍රටික් පක්‍ෂවලට එතරම් ආයුෂ නැහැ. ඔවුන් යන්නේ සමාජවාදී පක්‍ෂ කොමියුනිස්ට් පක්‍ෂ ගිය පාරේ හයිගේට් කරා. මට අර හතරවැනි ජාත්‍යන්තරයේ ලිපිය දිනපතා ලැබෙනවා. ලෝකයේ ඇති වැඩවර්ජන ගැන එයින් දැන ගන්න පුළුවන්. ඒකත් හොඳයි. දේශපාලන වශයෙන් ශක්තිමත්  වෙනත් චින්තනයක් නොමැති වීම  බටහිරට පමණක් නොව ලෝකයට ම ප්‍රශ්නයක්. 

Wednesday 11 November 2020

ඇරිස්ටෝටල්ට කොවිඩ් උණ හැදිල

 ඇරිස්ටෝටල්ට කොවිඩ් උණ හැදිල 


රාජිනී ජයසිංහ නමැත්තියකගේ නමින් බොරුව හෙළා දකින කථිකාචාර්යවරුන් පිරිසක් විසින් යැවෙන විද්‍යුත් ලිපියක් මටත් ලැබුණා. මට විද්‍යුත් ලිපිය ලැබී තිබුණේ මා කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ දී  ලබා ගත් ලිපින දෙකකට. මෙය කැලෑ පත්තරයක් බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැ. බොරුව හෙළා දකින කථිකාචාර්යවරුන් නොව උගතුන් ලංකාවේ ඉන්නේ ඉතා සීමිත පිරිසක්. ඔවුන් තම නමින් ප්‍රකාශයක් කිරීමට තරම් ශක්තියක් තියෙන අය. ඒ කැලෑ පත්තරයේ ඇති බොරුව හෙළා දකින්නන්ගේ බොරු අතර චන්නට ගෞරව උපාධියක් (පන්ති සාමාර්ථයක්) නැති බවත් චන්නගේ නිබන්ධනය ලිව්වේ චන්න නොව වෙනත් අයකු බව මා පවසා ඇති බවත් සඳහන් වෙනවා. ඒ දෙක ම බොරු.

Tuesday 10 November 2020

බටහිර විද්‍යාවේ බොරුව සැමරීම

 බටහිර විද්‍යාවේ බොරුව සැමරීම  


අපි බොහොම කැමතියි යම් සිද්ධියකින් පස්සෙ මං කිවුව නේ කියල කියන්න. ඒ අප කී පුරෝකථන හරි ගිහින් කියා හිතල.  මට නම් එහෙම කියන්න දෙයක් ඇත්තේ නැති තරම්. අටවැනි දා පැවති මියන්මාර මැතිවරණයෙන් මා සිතූ දෙයක් වැරදිල. මා හිතා හිටියේ සු චී මැතිණියගේ පක්‍ෂය දිනාවි එහෙත් 2015 ගත් ආසන සංඛ්‍යාව ලබා ගැනීමට නොහැකි වේවි කියා. ඒ සිතිවිල්ල වැරදි බව වැටහෙනවා. සු චී මැතිණියගේ පක්‍ෂය විශිෂ්ට  ජයක් අත් කරගෙන තියෙනවා. ඇගේ පක්‍ෂය ජනවාර්ගික සුළුතරයක් ඇතැයි කියන ප්‍රාන්තවලත් ජයග්‍රහණය කර තියෙනවා. ඒත් හමුදාව තවමත් බලවත්. මියන්මාරයෙ ජනතාවට ජාතිකත්වයක් තිබුණත් ජාතික මතවාදයක් නැහැ. අපි  මියන්මාර ජනතාවට සුබ පතනවා. 

Monday 9 November 2020

අපේ රාමුව, වරකා, කොවිඩ් හා තවත් දේ

 අපේ රාමුව, වරකා, කොවිඩ් හා තවත් දේ


කොවිඩ්, තර්කය, නාට්‍යය, වරකා ඉරු ආදී සියල්ල එකිනෙකට සම්බන්ධයි. අවශ්‍ය නම් බියර් ද දාගන්න. අපි කොවිඩ්වලින් පටන් ගනිමු. එක්තරා ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙක් කියා තිබුණා ආයුර්වේදයේ කොවිඩ් රෝගය සඳහා ප්‍රතිකාරයක් නැති බවත් තියෙනවා කියන්නේ ව්‍යාජ ප්‍රතිකාර බවත්, ප්‍රතිකාරයක් ඇත්නම් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට යවා අනුමැතිය ලබා ගත යුතු බවත්.  මේ ප්‍රකාශයෙන් ප්‍රශ්න ගණනාවක් මතුවෙනවා. රෝගයක් කියන්නෙ මොකක් ද, ප්‍රතිකාරයක් කියන්නෙ මෙකක් ද, ප්‍රතිකාරය අනුමත කළ යුත්තේ කවුද විතරක් නොවෙයි, තර්කය කියන්නෙ මොකක් ද නාට්‍යයක් කියන්නෙ මොකක් ද ආදී දහසක් ප්‍රශ්න. 

Sunday 8 November 2020

ජාතික චින්තනය, වරකා ඉරුව, මියන්මාරය හා බයිඩන්

 ජාතික චින්තනය, වරකා ඉරුව, මියන්මාරය හා බයිඩන් 


ජාතික චින්තනය වරක ඉරුවකට ඌනනය කරන්න පුළුවන් කලාකාරයන් ඉන්න රටක අප ජීවත් වෙන්නෙ. ඒකට මාත් එක අතකට වෑරදිකාරයෙක්. ගුණදාස අමරසේකරගෙ ජාතික චින්තනය වරකා ඉරුවකට ඌනනය කරන්න පුළුවන් බව කියන්න තිබුණෙ බොහෝ කාලෙකට පෙර. ඒත් මෙහි සඳහන් කරන කලාකාරයා ගුණදාස අමරසේකර නොවෙයි. ඔහු නාට්‍ය ලෝකයේ නමක් හදාගන්න නැහෙන කෙනෙක්. ඔහුට ඊනියා ජාතික චින්තනය ඇතිවත් බැහැ නැතිවත් බැහැ. 


මගේ ලිපි කියවන්න අලුතෙන් පිරිසක් ඇබ්බැහි වෙලා. ඔවුන් පරණ ලිපි කියවල නැහැ. ඊයේ නිවන ගැන තිබූ ලිපියෙ එක් අයකු නිවන සාපේක්‍ෂ ලෙස අරගෙන. ඔහු අඩුම තරමෙන් මගේ ලෝකය කියවා නැති බවයි පේන්නෙ. ඔහු නිවන් අවබෝධකරගන්න හදන අයෙක්. සම්මාබෝධය පැත්තකින් තියන්නලු. අවබෝධ කරගන්නව නම් ඉතින් මනසෙන් තමයි. එහෙම අවබෝධ කර ගත්තා කියමු. ඉන් පස්සෙ මනසට මොකක් ද වෙන්නෙ. මනස නැති වෙනවා ද දිගට ම පවතිනවා ද? මේ ප්‍රශ්න ඇති වන්නෙ බුදුදහම වෛදිකකරණයට ලක් කිරීමේ ප්‍රතිඵල ලෙස. නූගතුන් කියන අයගෙ වැඳුම් පිදුම් මට ප්‍රශ්නයක් නො වෙයි. මාත් හැමදා ම උදේට තානාපති කාර්යාල භූමියෙ බුදු පිළිම වහන්සේට මල් පූජා කරන නූගතෙක්. උගතුන්ගෙ මුග්ධ දාර්ශනික තාර්කික කතා තමයි බුදුදහමට තියෙන ප්‍රශ්නය. මා කියන එක, මා යනුවෙන් කෙනකු ඉන්න බව කියන එක බොරු බව මෙනෙහි කරන්න. කාලෝගෙ කාළාම සූත්‍රය නොව බුදුහාමුදුරුවන්ගෙ කාළාම සූත්‍රය කියවන්න. ඒත් මා කී නිසා පමණින් කියවන්න එපා.

Saturday 7 November 2020

පඬිපෝතිකාවන්ගේ දුප්පත්කම

 පඬිපෝතිකාවන්ගේ දුප්පත්කම


පසුගිය දා පේරාදෙණියෙ පඬි පෝතිකාවක් තම නොහැකියාව ප්‍රකාශ කරල තිබුණ. මට හරියට ම මතක නැහැ ඇය කියා තිබූ වචන. ඒත් ඇය කියා තිබුණෙ මෙන්න මෙවැන්නක්. ලංකාවෙ අද බර වචන පාවිච්චි කරන ඕනෑම අයකුට උගතකු ලෙස පෙනී ඉන්න පුළුවන්. අනිත් මිනිස්සු නොමග යවන්නත් පුළුවන්. ඒත් නලින් ද සිල්වා බර වචන පාවිච්චියකුත් නැතිව ජනමතයක් ගොඩනගනවා. එය පරාද කිරීමට නොහැකි වීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ ලංකාවේ බුද්ධිමය දරද්‍රතාව. ඇය මතක් කරල තිබුණ හඳගමගෙ තනි තට්ට ගැන මා චිත්‍රපටය නරඹන්නෙ නැතිව විචාරයක් ලියල තිබුණ කියල. සිංහල බෞද්ධ විරෝධී හඳගමලගෙ චිත්‍රපට ගැන ලියන්න චිත්‍රපට බලන්න අවශ්‍ය නැහැ කියන එක මා කියා ඇති. 

Friday 6 November 2020

 බටහිර දැනුම් ආධිපත්‍යය යටතෙ කොවිඩ් සමග වාසෙ


බටහිර වෙදමහත්තුරුන්ට පින්සිද්ද වෙන්න අපට කොවිඩ් සමග සාමාන්‍ය ම නොවුණත් සාමාන්‍ය විධියට ජීවත් වෙන්න පුළුවන් වෙලා. දැන් තියෙන්නෙ සිතියම් ඇඳීමේ ප්‍රශ්නය විතරයි. ග්‍රාම නිලධාරි මහතුන්ට ගමේ සිතියම පාරවල් හා ගෙවල් එක්ක (ගූගල් හරියන්නෙ නැහැ) දීල කොවිඩ් ආසාදිත අය ඉන්න තැන් ලකුණු කරවන එක විතරයි තියෙන්නෙ. ඒක කොහොම හරි කරන්න ඕන නැත්නම් කොවිඩ් අලුත්ගේලා අර මොකක් ද කමිටුවකින් යන්න යාවි. ගියත් විශාල ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ඔවුන් මාධ්‍ය හරහා සියලු උපදෙස් ලබා දෙනවා. පාදෙණිය කොහෙ ගිහිල්ල ද කියල මා මේ කල්පනා කරන්නෙ. ජනාධිපතිවරණ දවස්වල නම් ඔහු ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂගෙ වගේ ම සජිත් ප්‍රේමදාසගෙ රැස්වීම්වලත් දැක ගන්න පුළුවන් වුණා. 

Thursday 5 November 2020

අතරමං වූ අතරමැදියා හෙවත් ට්‍රම්ප්

 අතරමං වූ අතරමැදියා හෙවත් ට්‍රම්ප්


එක්සත් රාජ්‍යවල ජනාධිපතිවරණයේ අවසන් ප්‍රතිඵලය ප්‍රකාශ වීම තව කල් යනවා. මේ ලෝකයේ බලවත් ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රට කියල කියනවා. එංගලන්තයේ අගමැති ජොන්සන් ට්‍රම්ප්ගෙ අනුගාමිකයෙක් කියල කියන්න පුළුවන්. මේ රටවල් දෙකේත් යුරෝපයේ රටවලත් මහා ප්‍රශ්න. එහි කැරලි තත්වයන් තියෙනවා. ඒත් ඊනියා විප්ලව කරනව තියා හඬක් නගන්නවත් මාක්ස්වාදියකු නැහැ. ඔවුන් කටවල් වැහෙන්න මාස්ක්දාගෙන මාස්ක්වාදීන් වෙලා. නිකම් වැඩකට නැති සඟරාවල කුණු කුණු ගානවා විතරයි. මේ රටවල පෙන්නුම් කෙරෙන්නෙ බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වයෙ කඩා වැටීම. බයිඩන් දිනනව කිවුවෙ 12%ක වැඩි ප්‍රමාණයකින්. බයිඩන්ට ඡන්ද මණ්ඩල 270 ළඟ කැරකෙන්න වෙලා. ඡන්ද විද්‍යාල කියන අය නැවත විද්‍යාලෙට, පාසලට ගියත් වැඩක් වෙන්නෙ නැහැ. ඔය විද්‍යාලවල හිතන්න උගන්වන්නෙ නැහැ. අර බැක් ටු ස්කූල් වැඩ සටහන්වලට මොක ද වුණේ.

Wednesday 4 November 2020

මා කැලණි ගිය හැටි

 මා කැලණි ගිය හැටි


අද එක්සත් රාජ්‍යවල මීළඟ වසර හතරේ ජනාධිපති කවුද කියා දැන ගන්නට හැකි වේවි. මුළු ලෝකය ම අර්බුදයකට ගිහිල්ල ඉන්න වෙලාවක, බටහිර ක්‍රූිස්තියානි නූතනත්වය කඩන් වැටිල ඕන එකක් වෙන්න පුළුවන් කියන එක ඊනියා යථාර්ථය බවට පත්වෙලා තියෙන වෙලාවක ඕන කෙනෙක් ජනාධිපති වෙන්න පුළුවන්. ජනාධිපති කෙනකු පත් නොවීමත් අර ඕන එකක් වෙන්න පුළුවන්. කිසිවකුටවත් ඡන්ද මණ්ඩල 270ක් නොලැබුණොත් මොකද වෙන්නෙ. කොංග්‍රසය තීරණය කරනවා ද? ඒක හරි ද? මොකක් වුණා ම මොක ද?  මොකක් හරි වෙයි. 

Tuesday 3 November 2020

ඇඳිරි නීති අස්සෙත් යන වස්තු

 ඇඳිරි නීති අස්සෙත් යන වස්තු


ඇතැමුන් අහනව කාලය කියන්නෙ මොකක් ද කියල. මගේ උපාධි නිබන්ධය පරීක්‍ෂා කළ ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයෙ මහාචාර්ය විට්රෝ පොතකුත් ලියල තිබුණ කාලය යනු කුමක් ද (What is Time) කියල. මාත් නිබන්ධය ලිව්වෙ කාලය හා අවකාශය සම්බන්ධ දේ ගැන නිසා ඒ පොත කියවල තිබුණ. ඒත් ඒකෙ කාලය කියන්නෙ මොකක් ද කියන එකට උත්තරයක් දීල තිබුණෙ නැහැ. මා ඒ බව ඔහුට කියන්න ගියේ නැහැ.

Monday 2 November 2020

කොවිඩ් මැතිවරණය ඩීල් දුම් හට්ටිය හා පිරිත්

 කොවිඩ් මැතිවරණය ඩීල් දුම් හට්ටිය හා පිරිත්


කොවිඩ් ගැන හුඟක් දේ කියන්න තියෙනවා. කොවිඩ් ගැන ම නො වෙයි. අදාළ දේ ගැනත්. විශේෂයෙන් ම මෙරට උගතුන් ගැනත්. ලංකාවේ තරම් උගතුන් ලෝකෙ කොහෙවත් නැහැ. වරක් ප්‍රසිද්ධ හාමුදුරුනමක් ප්‍රකාශ කෙළේ ලංකාවෙ කතා කිරීමට යම්තමින්වත් පුළුවන් හැම අයකු ම ගායකයකු කියල. උන්වහන්සෙ යොදා ගත් වචන මා මෙහි සඳහන් කරන්නෙ නැහැ. ඒ වගේ ම තමයි උගත්තු. වචන දෙකක් ගැට ගහගන්න පුළුවන් හැම දෙනා ම මෙරට උගත්තු. මා උගතකු නොවීම ගැන මට ඇත්තේ අපමණ සතුටක්.

Sunday 1 November 2020

මියන්මාරයේ වප් පොහොය

 මියන්මාරයේ වප් පොහොය 


වප් පුර පොහොය මියන්මාරයට ඉතා වැදගත් පොහොයක්. ඔවුන් එය හඳුන්වන්නේ තදින්ජෝ කියායි. වස්සානය අවසන් වන පොහොය ලංකාවටත් වැදගත්. වප් පොහොය දින බුදුහාමුදුරුවන් මාතෘ දිව්‍ය රාජයා ඇතුළු පිරිසට අභිධර්මය දේශනය කර ආපසු මනු ලොවට වැඩම කළ දිනය ලෙස අප සියල්ලන් ම සලකනවා. මියන්මාරයේ වප් පොහෝ දින ලංකාවට වඩා විශේෂත්වයක් දැක්වෙනවා. මේ සම්බන්ධ උත්සවය දින පහක් තිස්සේ පැවැත්වෙනවා. උත්සව පටන් ගැනෙන්නේ පුර පොහොයට පෙර දින සිටයි.