බහුසංස්කෘතිය, චින්තනය සහ අපි

පසුගිය දිනක තරුණ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් පිරිසක් යුධ විජයග්‍රහණ සැමරුම් දිනය වෙනුවට ජාතික අනුස්මරණ දිනයක් ප්‍රකාශ කරන ලෙස රජයට බල කරන බව අපට දැන ගන්නට ලැබිනි. මෙයට හේතුව ලෙස ඔවුන් දක්වා ඇත්තේ දෙමළ ඩයස්පොරාවේ දෙවැනි පරම්පරාවේ සාමාජිකයන් ලංකාවට පැමිණ සංවරධන ව්‍යාපෘති වලට සහයෝගය දීමට බලපොරොත්තු වන බවත් යුධ විජයග්‍රහණ සැමරුම් නිසා ජාතීන් අතර හොඳ හිත පළුදු වෙන බවත්ය.

මන්ත්‍රීවරුන්ගේ මෙම ඉල්ලීමෙන් නැගෙන මූලික හා ද්විතීය ප්‍රශ්න කීපයක් ඇත. ශ්‍රී ලංකා රජය සටන්කලේ සාමාන්‍ය දෙමළ ජනයා සමගද? කුරිරු ත්‍රස්තවාදය පරාද කර ලැබූ නිදහස අද බුක්ති ව්ඳින්නේ සිංහලයන් පමණක්ද? සිංහල,දෙමළ, මුස්ලිම් ජනයා කුරිරු ලෙස ඝාතනය කල ත්‍රස්තවාදී කොටි සංවිධානය යුධමය වශයෙන් පරාජය කිරීමෙන් ලබාගත් නිදහස සැමරීමට එරෙහි වන හෝ එමගින් සිත රිදෙන යමෙක් ඇත්නම් ඉන් ඔහු හෝ ඇය ගැන කියැවෙන්නේ කුමක්ද? එය දෙමළ ජාතිවාදයට අනුබල දීමක් නොවේද? ත්‍රස්ත කොටි න්‍යාය අනුමත කිරීමක් නොවේද? මෙය තරුණ මන්ත්‍රීවරුන්ට නොතේරෙන්නේ ඇයි? විජයග්‍රහණ සැමරුම මගින් ජාතීන් අතර පරතරයක් ඇතිවේ යැයි ඔවුන් සිතන්නේ ඇයි?

මෙයට හේතු කීපයක් ඇති නමුත් ප්‍රධාන හේතුව වත්මන් අධ්‍යාපන ක්‍රමයයි.මෙම අධ්‍යාපන ක්‍රමය මගින් අප සිතන පතන ආකාරයෙහි යම් යම් වෙනස්කම් සිදුකර ඇත. ශ්‍රිලංකා ක්‍රිකට් ක්‍රීඩක කුමාර් සංගක්කාර මහතා විසින් මෑතකදී කරන ලද “මා දෙමළය, සිංහලය,මුස්ලිම් සහ බර්ගර්ය. මා බෞද්ධය, හින්දුය, මුස්ලිම් හා ක්‍රිස්තියානි භක්තිකයෙක්මි, නමුත් ඒ සැමටත් වඩා අද සහ සැමදා මා සාඩම්බර ශ්‍රිලාංකිකයෙක් වෙමි” යන ප්‍රකාශය බොහෝ දෙනාගේ පැසසුමට ලක්වූ ප්‍රකාශයකි. තරුණ තරුණියන් අතර මේ ප්‍රකාශය වඩාත් ප්‍රචලිතය. ඇත්තෙන්ම මතුපිට්න් ගත් කල එම ප්‍රකශෙයෙහි යම් ආකර්ෂණභාවයක් ඇත. දළ වශෙයෙන් එහි අදහස ලාංකීය අප සියලු දෙනා ජාති ආගම් අතහැර ශ්‍රිලාංකිකයන් මෙන් සිතිය යුතු බවකි.

දැන් ප්‍රශ්නය වන්නේ අප ජීවත් වන්නේ සිතන්නේ පතන්නේ රික්තයක් තුලද යන්නය. එනම් සංස්කෘතියකින් තොරව ජීවත් වන, සිතන යමෙක් ඇත්ද? සිංහල දෙමළ මුස්ලිම් නොවන මේ සාධාරණ (පොදු යන අර්ථයෙන්) ශ්‍රිලාංකිකයන් යනු කවුරුන්ද? එම ශ්‍රිලාංකිකයන් යනු බටහිර සංස්කෘතියට අනුකලිත, බටහිර අධ්‍යාපනයක් ලබන, බටහිරයන් අපට උගන්වා ඇති ර්‍ඊනියා බහුසංස්කෘතියක ජීවත්වන, බටහිරයන් මෙන් සිතන පතන ලාංකිකයන්ය.

අද පාසැල්, විශ්ව විද්‍යාලවල ඉගැන්වෙන්නේ, නොයෙකුත් මාධ්‍ය වලින් දකින්නට, අසන්නට ලැබෙන්නේ සියලු මනුෂ්‍යයන් සමානයැයි සහ අප එකා මෙන් සිතිය යුතු බවකි. නමුත් මේ "එකා" බටහිර එකා බව ඉගැන්වෙන්නේ නැත. අපේ ගුරුවරුන්, ආචාර්ය, මහාචාර්යවරුන් සහ අනෙකුත් උගත් යැයි සමාජ සම්මත පඬිවරුන් මේ මතය සමාජයට ගෙන යෑමට සැදී පැහැදී සිටියි. අප අපේ අනන්‍යතාවය රැකගැනීම පසුගාමී සමාජයක ලක්ෂණයක් බවත් ඊනියා දියුණු රටවල් මෙන් දියුණුවේ හිනිපෙත්තට ලඟාවීමට එය බාධාවක් බවත් මෙම පඩිවරුන් අපට කියා දෙයි. දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව මෙ සියලු කතන්දර වලින් කියන්නේ අප සියලුදෙනා බටහිර සංස්කෘතියේ ජීවත්වියයුතු බවය, බටහිරයන් මෙන් සිතිය යුතු බවය. එය ප්‍රගම්‍ය සමාජයක ලක්ෂණයක් බවත් ඔවුන් පවසයි. ඔවුන්ට අනුව එය එසේ වුවහොත් අප බටහිරයන්ගේ ප්‍රසාදයට ලක්වී අපේ දියුණුවට ඔවුන්ගේ මහඟු උපකාරද ලැබේ. යම් හෙයිකින් එසේ නොවුව හොත් අප බටහිරයන්ගේ උදහසට ලක් වී නන්නත්තාර වනු ඇති බවත් ඔවුන් පවසයි.

බටහිරයන් කියන පරිදි අප සියලු දෙනා සමානද? ජෛවීය වශයෙන් මනුෂ්‍යයන්ගේ සමානකම් ඇති නමුත් (ජෛවීය වශයෙන් වුවද මනුෂ්‍යයන් අතර යම් වෙනස්කම් ඇත ) අප මෙලෙවට බිහිවූ දා පටන් හැදෙන්නේ වැඩෙන්නේ යම් සංස්කෘතියකය. එම සංස්කෘතිය හා බැඳුණු චින්තනයක් වෙයි. යම් සංස්‌කෘතියක මිනිසුන් විසින් නිර්මාණය කෙරී ඇති විද්‍යාව, කලාව, ගෙවල් දොරවල්, ඇඳුම් පැළඳුම්, කෑම බීම, වෙදකම, ඉංජිනේරු ශිල්පය, ලිංගිකත්වය ආදී සියල්ල බැඳ තබන හුයක්‌ වේ නම්, ඒ චින්තනය වෙයි (චින්තනය පිළිබඳ මේ නිර්වචනය මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වාගේ නිර්මාණයකි).මෙම චින්තනය එම සංස්කෘතියට අනන්‍යතාවයක් ලබාදේ.

බටහිර දැනුමේ සහ දේශපාලන-සංස්කෘතික ආධිපත්‍යයේ බලයෙන් ඔවුන්ගේ සංකල්ප අප රටවල් වලට හඳුන්වා දෙයි. බහුසංස්කෘත සංකල්පයද එවැනි බටහිර ඇතිවුනු සංකල්පයකි, එය ග්‍රීක යුදෙව් ක්‍රිස්තියානි චින්තනයේ නිෂ්පාදනයකි. රටක ජීවත්වන සියලු ජාතීන්ට, සංස්කෘතීන්ට සමතැන් ලැබිය යුතු බව ඉන් කියැවෙයි. තවද එම ජාතීන්ට තම සංස්කෘති පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය මානව හිමිකම් ලබාදිය යුතු බවත් ඉන් කියැවෙයි. මෙම සංකල්පය මගින් අපව සර්ව අනාගමික මානවීය සමාජයක් කරා ගෙන යන බවක්ද හැඟවේ. එය ලොවට හදුන්වාදෙන්නේ සංස්කෘතියෙන් ස්වායත්ය වූ සියලු මනුෂ්‍යයන්ට පොදුවූ සංකල්පයක් ලෙසය.

පෙර කී පරිදි සංකල්ප බිහිවන්නේ රික්තක තුල නොවේය. එම නිසා යම් සංස්කෘතියක නිර්මාණය වූ සංකල්පයකට එය නිර්මාණය වූ සංස්කෘතියෙන් ගැලවීමට නොහැකිය. බහුසංස්කෘත සංකල්පය බටහිර රටවල් වල ක්‍රියත්මක වූවත් එහි පදනම ඇත්තේ බටහිර චින්තනයේය. අනෙක් සංස්කෘති බටහිර සංස්කෘතියට අවශෝෂණය වීමක් එහිදී සිදුවේ. එමගින් සියලු සංස්කෘතින් හට සම තත්වයක් ලැබේය යන මායාව ඇතිවේ. නමුත් සිදුවන්නේ එම සංස්කෘති වල අනන්‍යතාව නැති වී බටහිර සංස්කෘතිය තුල නාමික සංස්කෘතීන් බවට පත්වීමය. මහා සංස්කෘතිය වන බටහිර සංස්කෘතියට මෙහිදී කිසිදු බලපෑමක් නැත. නමුත් බටහිර සංස්කෘතියට අනෙකුත් සංස්කෘතීන් හට බලපෑම් කිරීමේ හැකියාව ඇත. අද ඇමරිකාවේ ජනාධිපති පදවියට හෝ එන්ගලන්තයේ අගමැති පදවියට පත්වීමට ක්‍රිස්තියානි නොවන සංස්කෘතියක අයෙකුට හැකිද? එම රටවල ජීවත්වන මුස්ලිම්වරුන්ට,හින්දු භක්තිකයන්ට හෝ බෞද්ධයන්ට තමන්ට අවශ්‍යය තැන්වල පල්ලි, කෝවිල් පන්සල් ඉදිකිරීමට හැකිද? ඔවුන්ගේ සංස්කෘති බොහෝ විට ප්‍රජා ශාලාවලට හා ඊනියා අන්තර්ජාතික දින සැමරුම් වලට පමණක් සීමා වී ඇත.

බහුසංස්කෘත සංකල්පය බටහිර නොවන රටවල් වලට හදුන්වාදුන් විට සිදුවන්නේ කුමක්ද? මෙහිදී ඒ රටවල් වල ඇති මහා සංස්කෘතියට හිමි තැන අහිමිවී අනෙක් සංස්කෘතීන්ද සමග සමතැන් වී බටහිර සංස්කෘතියෙහිම කොටසක් බවට පත්වේ. බටහිර රටවල් වල මෙන් අනෙකුත් සංස්කෘතීන් මහා සංස්කෘතියට අවශෝෂණය වීමක් මෙහිදී සිදුනොවෙයි. මහා සංස්කෘතියද අනෙකුත් සංස්කෘතීන් සමග බටහිර සංස්කෘතියට අවශෝෂණය වීමක් එහිදී සිදුවේ. මෙහිදි ක්‍රියා දෙකක් සිදුවේ. පළමුව, බටහිර නොවන රටවල් වල ඇති මහා සංස්කෘතියට හිමි තැන අහිමිවී එමගින් ඔවුන්ටම ආවේණික වූ චින්තනයක් ඇත්නම් එයද ක්‍රමයෙන් අභාවය කරා ‍යැවෙයි.දෙවැනුව බටහිර නොවන රටවල් වල ජනයා බටහිර සංස්කෘතියට අවශෝෂණය වීම හෙවත් බටහිරකරණය වීමක් සිදුවේ. මේ බටහිරකරණය පහසුකිරීම රටේ අධ්‍යාපන ක්‍රමය මගින් සහ නොයෙකුත් මාධ්‍ය හරහා සිදුවේ. පාසැල්, විශ්ව විදයාල සහ නොයෙකුත් මාධය මගින් බටහිර සංකල්ප බෙදාහැරීමේ ` නියෝජිතයන්' බිහිකිරීම සිදුකරයි. මේ නියෝජිතයින් බොහෝ විට තමන්ගේ සංස්කෘතියට එරෙහිව ක්‍රියාකරයි.

මිහිඳු මහ රහතන් ලක්දිව වැඩි දා සිට බටහිර අධිරාජ්‍යවදීන්ගේ පැමිනීම දක්වා මෙරට තිබූ සංස්කෘතිය සිංහල බෞද්ධ විය.එහි වෙනත් ගෝත්‍රික, භාර්තීය සංස්කෘතික ලකෂණද තිබෙන්නට ඇත. නිවන වටා ගෙතුනු, අනිත්‍ය, දුක්ඛ, අනාත්ම මත පදනම් වූ පටිච්ඡ්සමුප්පන්න චින්තනයක් එහි විය. එම චින්තනයේ වැඩුනු ජීවන රටාවක්, ගොවිතැනක්, වෙදකමක්, ශිල්ප ශාස්ත්‍ර සහ කලාවක් අපසතු විය. පිරිවෙන් අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් පෝෂණය වූ බෞද්ධ භික්ෂුන් දැයේ ගුරුවරු මෙන්ම දැයේ මුර දේවතාවන්ද විය. එදා භික්ෂුවගේ වගකීම අද මෙන් අවමගුලකට, දානයකට, බණකට වැඩම කිරීමට පමණක් සීමා නොවිනි. උපතේ සිට විපත දක්වා හෙළයාගේ සෑම කටයුක්තකදීම භික්ෂුවගේ මග පෙන්වීම සිදුවිනි. අතීතයේ පටන් ලක්දිව ජීවත් වූ හින්දු, ඉස්ලාම් භක්තිකයන්ද සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියට අවශෝෂණය විනි. ඔවුන්ගේ ජීවන ක්‍රමය පවත්වා ගෙන යෑමට අමුතුවෙන් බහුසංස්කෘති සංකල්ප නිර්මාණය කිරීමට අවශ්‍යය නොවිනි.

බටහිර ආධිපත්‍යය නිසා නිසා සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියට සැලකිය යුතු බලපෑමක් එල්ල වී ඇත. එයට හිමි විය යතු තැන අද අහිමි වෙමින් පවතී. ඒ නිසා අපේ චින්තනයද පසුබෑමකට ලක් වී ඇත. අද ඇත්තේ අනුකාරක, කෘත්‍රිම වූ ආගන්තුක, පදම් නොවූ අච්චාරු චින්තනයකි.මේ චින්තනය තුල අපට නිර්මණය කරගත හැකි දැනුමක් නැත. ඒ වෙනුවට අපි බටහිර දැනුම පුනරුච්චාරණය කරමින්, එයට හුලං ගසමින් සිටිමු. අද අපි විශිෂ්ට අනුකාරකයන් වෙමු. ජාතියක් වශයෙන් අපට ඉදිරියට යාමට නොහැක්කේ මේ හේතුව නිසා මිස වෙනත් හේතුවක් නිසා නොවේය. නව මංමාවත් තැනූ පමණින්, අහස උසට ගොඩනැගිලි තැනූ පමණින් අප දියුණු ජාතියක් වන්නේ බටහිර නිර්ණායක වලට අනුවය. භෞතිකත්වයට සහ ඉන්ද්‍රිය පිනවීමට මූලිකත්වය දෙන මේ නිර්ණායක වලින් ලබාගන්නා ර්ර්‍නියා දියුණුවට වැඩි ආයුෂ නැත. අද වන විට බටහිර සංස්කෘතිය කඩා වැටෙමින් පවති. ඔවුන් පසු පස යන අපටද අත්වන්නේ ඒ ඉරණමය.

සියලු සංස්කෘතීන් ගේ සමානාත්මතාව ගැන බෙරිහන්දෙන සාකෝසිලා, පුටින්ලා අද ඔවුන්ගේ රටවල්වල මුස්ලිම් කාන්තාවන්ගේ සංස්කෘතික අංගයක් වන හිජාබය හා බර්කාව පැලඳීම තහනම් කිරීමට යයි. අපේ රණවිරුවන් දිවිහිමියෙන් සටන්කොට කුරිරු ත්‍රස්තයන් පරදා ලාංකික සැමට ලබදුන් නිදහස සැමරීම සමහරුන්ට අනුව ජාති භේද කිරීමකි. අප ජාතික චින්තනය ගැන කතා කිරීම ජාතිවාදය ඇවිස්සීමකි. ජාතික චින්තනය කන්නටදැයි අපෙන් අසයි. භෞතික දියුණුවෙන් මත් වී අන්ධ වී ඇති ඔවුනට අධ්‍යාත්මික දියුණුවක අවශ්‍යතාවය නොපෙනෙයි.

අප කෙතරම් හොඳින් බටහිර දැනුම ඉගෙනගත්තද බටහිරයන් ලෙස සිතීමට අපට නොහැකිය. එසේ වන්නේ අපේ නොහැකියාවක් නිසා හෝ බුද්ධිමය අඩුවක් නිසා නොව හුදෙක් චින්තන වල ඇති වෙනස හේතුවෙනි. සිංහල බෞද්ධ චින්තනය සංයුක්තව සිතීමට අනුබල දෙන අතර බටහිර චින්තනය වියුක්තව සිතීමට අනුබල දෙයි.අප බටහිර තාක්ෂණික ශිල්පය හා සම්බන්ධ දෑ කෙරෙහි යම් දක්ෂතාවන් දැක්වුවද බටහිර ගණිතය හෝ විද්‍යාවේ වියුක්ත ප්‍රවාද නිර්මාණ කිරීමට අපට නොහැක. බටහිර ගණිතය හා විද්‍යාව පදනම් වන සුසමාදර්ශ අපේ චින්තනයේ නිර්මාණය වීමට ඉඩකඩ ඉතා අඩුය. අප වැව් අමුණු දාගැබ්, වෙහෙර විහාර නිර්මාණයකළේ, වෙදකමේ ගොවිතැනේ කෙළ පැමිණියේ අපේම චින්තනයක සිටය. අද ගල් පිළිමයක් නෙලීමට හැකි ගල් වඩුවකු සොයගත නොහැක.ඒ සඳහා ඉන්දියවෙන් ශිල්පීන් ගෙන්වීමටත්, වැව් තැනීමට බටහිර ඉංජිනේරුවන් ගෙන්වීමටත් සිදුවී ඇත. එසේ වීමට හේතුව කුමක්ද?

අප බටහිර දැනුම ඉගෙනගත යුතුය, බටහිරයන්ගේ දෑ ගත යුතුය, නමුත් ඒ දෑ අපේ "කෝවක" දමා සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියට අවශෝෂණය කර ගත යුතුය.අපේ අනන්‍යතාවය රැකෙන්නේ එමගින්ය. දෙමළ-හින්දු සහ මුස්ලිම්-ඉස්ලාම් සංස්කෘති වල අනන්‍යයතාවයට වන හානියක් නැත. එම සංස්කෘති ඉන්දියාවේ සහ අරාබිකරයේ රටවල රැකී පවතී. නමුත් සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය, එය හා බැඳුනු අතුල්‍ය චින්තනය පවතින එකම රට මේ ලක්දිව පමණි. එය ආරක්ෂා කිරීම සිංහල බෞද්ධයන්ගේ වගකීමකි. අපි අපේ අනන්‍යතාව ගැන කතාකිරීමට කිසිවකුටත් බිය නොවෙමු. තවමත් ප්‍රමාද නැත, නමුත් කල යුතු දෑ බොහෝය, අවශ්‍ය වන්නේ දෑස් ඇර බැලීමය. බටහිර සංස්කෘතිය සමග පරිහානියට යනවාද නැතහොත් අපේම චින්තනක් තුලින් භෞතික හා ආධ්‍යත්මික දියුණුව වඩවා සියලු සංස්කෘතින්ගේ අනන්‍යතාවත් රැකගෙන ඉදිරියට යනවාද? පිළිතුර ඔබට භාරය.

අකිල වීරසේකර

සුදු බැනියං-කලු කෝට් ආණ්ඩු ක්‍රමය

පාර්ලිමේන්තුවත් උසාවියත් මේ රටේ රාජ්‍ය බලය ක්‍රියා කරවන ප්‍රධාන ආයතන දෙක ලෙස හැඳින්වේ. මේ ආයතන අපට ලබා දුන්නේ ඉංග්‍රීසීන් බව අපි කවුරුත් දනිමු. 1815 දී ඔවුන් විසින් පැහැර ගන්නා තෙක් අවුරුදු දෙදහස් ගණනක් තිස්සේ මෙරට රාජ්‍ය බලය ක්‍රියාත්මක කිරීමට මෙවැනි ආයතනවල අවශ්‍යතාවක් නොතිබිනි. නමුත් 1948 දී ඔවුන් රට භාර දුන්නේ මේ ආයතන දෙක නොමැතිව ක්‍රියාත්මක කල නොහැකි රාජ්‍යයකි. අද හිටපු ජනාධිපතිනිය ඇතුළු බොහෝ බටහිර උගත්තු අපට උපදෙස් දෙන්නේ මේ බටහිර රාජ්‍ය ක්‍රමය ආරක්‍ෂා කරන ලෙසය. ඔවුන්ට රාජ්‍ය ක්‍රමය ආරක්‍ෂා කිරීමට මිස රජය ආරක්‍ෂා කිරීමට අවශ්‍යතාවක් නැත. අපි ඒ ක්‍රමය ආරක්‍ෂා කල යුත්තේ එය මිනිසා විසින් චිරාත් කාලයක් තිස්සේ අත්හදා බලා සොයා ගත් මානුෂිකම ආණ්ඩු ක්‍රමය නිසා යැයි ඔවුහු අපට කියා දෙති. මේ ඊනියා අත්හදා බැලීම කෙරී ඇත්තේ යුරෝපයේ මිස වෙන කොහේවත් නොවන බව අපි කවුරුත් දනිමු. එය සැම ජාතියකටම සරිලන ආණ්ඩු ක්‍රමය යැයි ඔවුන් කියන්නේ ඔවුන්ගේ උද්ච්ඡ බව නිසාය. ඒ කෙසේ වෙතත් අපට නම් මේ ක්‍රමයේ බැලූ බැල්මට පෙනෙන දුර්වල බවක් ඇත. එනම් සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට මේ බලවත් ආයතන සමඟ සෘජුව ගනුදෙනු කිරීමට නොහැකි වීමය. ඔවුන්ට එය කල හැක්කේ ඔවුන්ගේ නියෝජිතයින් වන මන්ත්‍රීවරු හා නීතිඥවරු හරහාය. නියෝජිතවරුන් නොමැතිව ක්‍රියාත්මක කල නොහැකි ආණ්ඩු ක්‍රමයක් කෙතරම් මානුෂික විය හැකිද යන්න ප්‍රශ්ණයකි.

බොහෝවිට අපි වැරදි වැඩ නොකර සිටින්නේ පිං පව් හෝ යුතු අයුතු කම් ගැන සංස්කෘතියෙන් අපට කියා දී ඇති දැනුම නිසා මිස නීතිය හදාරා ඇති නිසා නෙවේ. නමුත් උසාවියේ තීරණ ගන්නා ආකාරය අපි පිං පව් හෝ යුතු අයුතු කම් අළලා තීරණ ගන්නා ආකාරයට වඩා සංකීර්ණය. ඒ සංකීර්ණ බවට එක හේතුවක් නම් එහි ගුරු කොට සකලන නීති ගෙතී ඇත්තේ ඊනියා වියුක්ත මිනිසකුගේ වියුක්ත ගැටළුවක් කේන්ද්‍ර කරගෙන මිස යම් අයෙකුගේ දන්නා ප්‍රශ්ණයට අදාලව නොවන නිසාය. මේ සංකීර්ණ බව හසුරුවා ගැනීමට අපට නීති විශේෂඥයින්ගේ සහය පැතීමට සිදුවේ. ඒ අනුව යුක්තිය ඉටුකර ගැනීමට යාමේදී අපේ අවශ්‍යයතාව සපුරාලන්නේ නීතිඥවරයාය. අධිකරණයය ඉදිරියේදී එතුමා අපේ නියෝජිතයාය. ඒ අතර මන්තී්‍රතුමා පාර්ලිමේන්තුවේ අපේ නියෝජිතයාය. මෙතුමා සුදු රෙද්දක් සහ බැනියමක් අඳින අතර අනිත් උතුමා කලු කබායක් අඳියි. ඔවුහු අප වෙනුවෙන්ද අප රට වෙනුවෙන්ද විවිධ තීන්දු තීරණ ගන්නා පාර්ලිමේන්තුව හා අධිකරණය ඉදිරියේ අපව නියෝජනය කරති. මේ නියෝජන ක්‍රමය සාමාන්‍ය වැසියන් රජයෙන් ඈත් කර තබන බව පැහැදිලිය. මේ රටේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය උදෙසා යැයි කෙරෙන දෝශාභියෝග ගැටුමේදී සාමාන්‍ය ජනතාවට වඩා කළු කෝට් සහ සුදු බැනියං ඇඳගත් අය වැදගත් තැනක් ගන්නේ මේ ආණ්ඩු ක්‍රමයේ ඇති දුර්වල බව නිසාය.

මේ නියෝජිතයින් දෙදනාගේ මැදිහත් වීමෙන් තොරව එකම ආයතනයක් සමඟ පුද්ගලිකව ගනුදෙනු කිරීමෙන් මේ සියලු අවශ්‍යතා සපුරා ගන්නට හැකි ක්‍රමයක් වේ නම් එය මීට වඩා මානු’ෂික නොවේද?

සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ දෛනික කටයුතු වලදී වැදගත්වන තීන්දු තීරණ පරිපාලණ හෝ අධිකරණ යැයි වෙන්කර ගැනීමට ඊට ආවේනිකවූ හේතු නැත. එසේ වෙන් කර අර්ථදක්වා ගත්තත් යම් නියත ප්‍රශ්ණයකදී පරිපාලණ හා අධිකරණ කටයුතු එකිනෙකින් සම්පූර්ණයෙන්ම ස්වායත්ත නොවේ. ඒ නිසා ඒ කටයුතු එකම ආයතනයකින් හෝ එක බලධාරියකු හරහා ඉටු කර ගැනීමට නොහැකි හේතුවක් තිබිය නොහැකිය. අවශ්‍ය වන්නේ ඔහුට හෝ එම ආයතනයට ඒ සඳහා බලයක් තිබීම පමණි. නමුත් අද පවතින ආණ්ඩු ක්‍රමයට අනුව එය කළ නොහැකිය. එයට ප්‍රධාන හේතුව මේ බටහිර ආණ්ඩු ක්‍රමය තුල රජ්‍ය බලය කේන්ද්‍රගත වී තිබීමය. රට පුරා විසිර සිටින සියලු වැසියන් සම්බන්ධයෙන් රජ්‍ය බලය ක්‍රියාත්මක කිරීම ප්‍රායෝගිකව අපහසු නිසා එහිදී පාර්ලිමේන්තුව උසාවිය වැනි ආයතන අතර රාජකාරි බෙදී ඇත. තවද කේන්ද්‍රගතවූ පරිපාලන ආයතන සමඟ පුද්ගලිකව ගනුදෙනු කිරීම ප්‍රායෝගික නොවන නිසා මහජන නියෝජිතයන් එනම් මන්ත්‍රීවරුන් පත්කෙරී ඇත. මේ ආකරයට ප්‍රශ්ණය කළමනාකරණය කරගෙන ඇතත්. පවතින ක්‍රමය මානුශික යැයි කිව නොහැකිය. මීට විකල්පයක් ඇත. ඒ රාජ්‍ය බලය විමධ්‍යගත කිරීමය.

රජ්‍ය බලය ගම් මට්ටමට විමධ්‍යගත කල විට එය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා උසාවියත් පාර්ලිමේන්තුවත් වෙනුවට ගමේ පිහිටි ගම්මුන් විසින් මෙහෙයවන තනි ආයතනයක් හෝ පුද්ගලයෙකු යොදා ගැනීමට අපහසුවක් නැත. එවිට ගමේ වැසියන්ට මහජන නියෝජිතයකුගෙන් තොරව ඒ ආයතනය සමඟ සෘජුවම ගනුදෙනු කිරීමට බාධාවක්ද ඇති නොවෙනු ඇත. ඒ නිසා ප’ක්‍ෂ දේශපාලනයද ගමට වැදගත් නොවනු ඇත. නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී එහි වියුක්තබව අඩුවී සංයුක්ත ස්වභාවයක් ගනු ඇත. එමඟින් නීති ක්‍රියාදාමය සරලවී සාමාන්‍ය වැසියෙකුට නීති විශේෂඥයෙකුගේ සහය නොමැතිව එම ආයතනය සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට අවස්ථාවක් සැලසෙනු ඇත. වැදගත් වන්නේ ඒ ගමේ රාජ්‍ය බලය ඇති ආයතනය හෝ පුද්ගලයා සධාරණව සදාචාරාත්මකව කටයුතු කරන්නේද යන්නය. එකල නම් ගමේ පංසලේ හාමුදුරුවන් විසින් ඒ බවට වග බලාගන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය.

කේන්ද්‍ර ගතව සුදු බැනියං හා කලු කෝට් හරහා ක්‍රියාත්මක වන ආණ්ඩු ක්‍රමයට වඩා විමධ්‍යගතව ගම් මට්ටමින් සාමාන්‍ය මිනිසුන් සමඟ සෘජුව ගනුදෙනු කෙරෙන ආණ්ඩු ක්‍රමය සරලය, කාර්යක්‍ෂමය මානුෂිකය. 1815 දක්වා මෙරටේ ක්‍රියාත්මක වන්නට ඇත්තේ මීට සමාන ක්‍රමයක් යැයි සිතිය හැකිය. අද බලය විමධ්‍යගත කරනවා යැයි කියා කරන්නේ පවතින ක්‍රමය සතු පාර්ලිමේන්තු උසාවි වැනි ආයතන එසේම තබාගෙන ඒවා කුඩා ඒකක වලට කැඩීමය. නමුත් කෙතරම් කුඩා ඒකක වලට කැඩුවත් ඉන් සැබෑවටම බලය විමධ්‍යගත වීමක් සිදු නොවේ. කේන්ද්‍රීයකරණය බටහිර විදි ක්‍රමයයි. එය අපට සුදුසු නැත. අසාර්ථක වී ඇති ප්‍රාදේශීය සභා සහ පලාත් සභා එයට සාක්‍ෂි දරයි. නමුත් අප තවම සිටින්නේ පාර්ලිමේන්තු සහ උසාවි නැති කල හැකි තැනක නොවේ. අද අපට කළ හැක්කේ බටහිරුන් විසින් අප මත පටවා ඇති ආණ්ඩු ක්‍රමය අපි දකින මානුෂිකම ආණ්ඩු ක්‍රමය නොවන බවත් ඒනිසා එය ආරක්‍ෂා කිරීමට අප බැඳී නැති බවත් අවබෝධ කරගැනීමය.

An ideal devolved state

The 13th amendment must be repealed because it was a solution to a non existing problem and was legitimatized against the will of the people. It threatens the unitary state and beckons separatism. Today, the provincial structure of government that it help put in place has become a tremendous burden on the people it supposed to serve. In its quarter century long existence, provincial governments have added multiple layers of politicians, bureaucrats, henchmen, crooks, etc. to the society whose livelihood the tax payer must support. In turn these men and their bureaucracy have politicized every aspect of ordinary people’s lives promoting wide spread corruption, and dysfunction. Contrary to its goals, the party politics at the center flows through the bureaucracy directly to these provincial institutions. Thus periphery has no escape from the politics at the center. This is the opposite of what decentralization supposed to achieve. On the other hand one shouldn’t be surprised at this outcome precisely because the intention was not to come up with a system that served the public but to pacify the separatist Lobby. The 13th amendment did that and still does only that.

No one disagree that devolution of power is a good thing. But what is an ideal decentralized state?

Regardless of how one defines decentralization there are only two approaches to the problem. One way is to achieve a compromise between the two extremes: One extreme being the highly decentralized system where all the power is at the periphery and the other extreme being the highly centralized system where all the power is at the center. Once defined what these extremes are, rules can be made to arrive at a system at the halfway mark between the two poles. In principle this could work but it is a compromise and not a perfect state. The rules can guarantee that there is power balance between the center and the peripheral units and that state as a whole remain in tact. Because the system is at a mid point in terms of power, there is no clear hierarchical difference between the center and periphery and worst the party politics that affect the center affect the periphery in the same manner. Therefore this type of devolution is only good for managerial convenience, an acceptable way to let delegate administration. It does not grant independence to the periphery nor does it give authority to the center. It only produces managers and not leaders, local or national. This system is good when things are going great but in crisis it fails to give leadership and resolve problems. This is why people tend to go outside the system to get things done as we have seen so often in our country. Unfortunately this is what we can hope to achieve legislatively, that is through rules, under the present parliamentary system.

There is a better approach than this. That is to have a system that is centralized and decentralized at the same time. i.e. a system that gives full independence to the periphery while at the same time maintaining authority over periphery at the center. It is not the mid point between so called poles but both poles at the same time. One could argue that this is illogical. True, if you are an Aristotelian; but for the Sri Lankans, especially for the Sinhala Buddhists who deals in four fold logic this should make sense. (In four fold logic a proposition and its opposite can both be true at the same time). However such a system cannot be achieved through legislation alone because rules by default are two fold and two fold rules cannot be used to describe a four fold world. But sophisticated humans can understand and work in a system that both centralized and decentralized even though it cannot be defined by rules. So what make such a system of governance possible are the relationships between people and not necessarily the legislation.

An ideal system of governance that is both centralized and decentralized can only be achieved through relationships that spawn trust and respect among citizenry and their leaders (not managers). For this to happen, a nation must be fully integrated. Today Thamil and Muslim leaders work against integration with the backing from India and the west. This is what stands in the way of achieving an ideal devolution. Any attempt to devolve power without first integrating the nation will only result in a dysfunctional system that cannot govern.

-Janaka Wansapura

ආත්මාභිවර්ධණය

කිසි හිරියක් සංයමයක් නැතිව තම අභිවෘද්ධිය තකාම වැඩ කටයුතු කිරීම ශීලාචාර නොවෙන බව බොහෝ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ, විශේෂයෙන්ම සිංහල බෞද්ධයන්ගේ හැඟීමය. එසේ සිතන්නේ කිසිවෙක් තම අභිවෘද්ධිය උදෙසා කටයුතු නොකර ඉඳිනා නිසා නොවේ. නමුත් එලෙස කටයුතු කිරීමේදී යම් සංවර බවක් නිහතමානී බවක් හා යම් සීමාවක් තිබිය යුතුය යන්න ඔවුන්ගේ අදහසය. සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුල එලෙස නිහතමානී වීම හුදෙක් කෙනෙකුගේ සද් ගුණයක් පමණක් නොවේ එය ඔවුන්ට සදාචාරාත්මක රීතියකි. ඒ නිසා යමෙකු කිසි හිරියක් සංයමයක් නැතිව තමන් වෙනුවෙන් වැඩ කටයුතු කරනු දැකීම සිංහල බෞද්ධයන්ට රුස්සන්නේ නැත. නමුත් බටහිර සංස්කෘතිය මේ ශීලාචාර බව පිළි නොගනී. බටහිර සංස්කෘතිය තුල අයෙකුට තම අභිවෘද්ධිය උදෙසා සිත් සේ කටයතු කිරීමට සදාචාරාත්මක වැට කඩොලු නැත. අනුන්ගේ ඒ අයිතියට බාධාවක් නොවන තාකකල් (ඔවුන් සිතන පරිදි) තම අභිවෘද්ධිය උදෙසා තමුන්ට රිසි පරිදි වැඩ කර ගැනීමට අයිතියක් ඇතැයි ඔවුහු සලකති. අද බටහිර සංස්කෘතිය ඔවුන්ගේ මේ අශීලාචාර බව ශීලාචාර බවක් ලෙස සලකන්නට අපට බල කර සිටී. එමඟින් ආත්මාභිවර්ධණය කෙරෙහි අප තුල ඇති ලැජ්ජා භය නැති කිරීමට තැත් කරති. එපමණක් නොවේ එසේ සංයමයෙන් කටයුතු කිරීම අප සංස්කෘතියේ පසුගාමී ලක්‍ෂණයක් ලෙස හඳුන්වන්නට උත්සාහ කරති.

පෘතග්ජන වූ අපි මේ භවය පුරා මිල මුදල් යාන වාහන ඉඩ කඩම් නෑදෑ හිත මිතුරන් දූ දරුවන් බල පුලුවන්කාරකම් ගරු නම්බුකාරකම් එක් රැස් කරමින් සිටින්නෙමු. මේ සියලු දේ එකතු කිරීමෙන් කෙරන්නේ මම යන සංකල්ප අප තුල තවදුරටත් තහවුරු වීමය. ඒ නිසා ඒ දෑ කෙරෙන්නේ ආත්ම අභිවෘද්ධිය සඳහායැයි සැලකිය හැකිය. නමුත් ආත්ම අභිවෘද්ධිය අරභයා කරන කටයුතු වලින් අවසානයේ දුකක් ගෙනදෙන බව අවබෝධ නොවුනත් අඩු තරමින් එය එසේ වේ යැයි දැඩි විශ්වාසයක් අප තුල ඇත. ඒ බුදුන් වහන්සේ විසින් සියලු දෑ අනාත්මයැයි වදාරා ඇති බැවිනි. බුදු බණ අනුව යමින් අපි මතු භවයකදී හෝ අනාත්ම බව අවබෝධ කර ගැනීමේ බලාපොරොත්තු වෙන් සිටින්නෙමු. ඒ නිසා මේ භවයේ දීත් සිංහල බෞද්ධයන් ආත්ම අභිවෘද්ධිය අරයා වැඩ කරන්නේ ලැජ්ජා භය ඇතුවය. සංයමයකින්ය.

ආත්මාභිවර්ධණය හරහා පුද්ගලයා සමාජයෙන් වෙන් කෙරීමක්ද සිදුවේ. සිංහල බෞද්ධ දැනුමට අනුව ලෝකයෙන් ස්වායත්තවූ මම යැයි කෙනෙකුගේ පැවැත්මක් අප විසින් වෙන් කර ගන්නේ අවිද්‍යාව නිසාය. ලෞකික වශයෙන්ද සිංහල බෞද්ධ සමාජය තුල අයෙකුට කැපී පෙනීමට එතරම් බධාවක් නැති වුවත් වෙන් වී සිටීමට එතරම් ඉඩක් නොදෙන්නේ මේ දැනුම පදනම් කරගෙන විය යුතුය. වෙන්වීමට ඉඩ නොදීමේ ලක්‍ෂණය අප සංස්කෘතියේ පුද්ගල නාම භාවිතා වෙන ආකාරයෙන්ම පිළබිඹු වෙයි. සිංහලයන් ගේ නම් යෙදෙන්නේ එක්කෝ අහවලා ගේ අහවලා නැත්නම් අහවල් ගමේ අහවලා යන ආකාරයටය. එහි පුද්ගලයාට ඇත්තේ සාපේක්‍ෂ පැවැත්මකි. ඔහු සමාජයෙන් ස්වායත්තව පවතින අයෙකු නොවේ. ඒ අනුව යමින් ශ්‍රී ලාංකිකයෝ, විශේෂයෙන්ම සිංහල බෞද්ධයෝ සමාජයෙන් ස්වායත්තව කටයුතු කිරීමට ලැජ්ජාවක් සහ බයක් දක්වති.

අවුරුදු දෙදහස් ගණනක් තිස්සේ බුදු දහමින් ලද ආභාශය නිසා ආත්ම අභිවර්ධණය කෙරෙහි වූ මේ ලැජ්ජා භය අද අපේ සංස්කෘතියේ සදාචාරාත්මක රීතියක් බවට පත් වී ඇත. අප විසින් පමුණුවා ගත් මෙවැනි සදාචාරාත්මක රීති අප සමාජය සමස්තයක් ලෙස බුදු මඟට යොමු කරවන බව පැහැදිලිය. පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට මේ ගතිගුණ දායාද කර දීමට අපට හැකි වී ඇත්තේද එය සදාචාරාත්මක රීතියක් ලෙස සමාජ සම්මත වී තිබෙන නිසාවෙනි. අවසානයේ ජාතියක් වශයෙන් අපගේ පැවැත්ම රඳාපවත්නේද මේ සදාචාරාත්මක රීති රැක ගැනීම මතය. මේ නිසාම ආත්මාභිවර්ධණය කෙරෙහි අප තුල ඇති ලැජ්ජා භය නැති කිරීමට බටහිරයෝ අද වලිකති. ආත්මාභිවර්ධණය සුභවාදීව දකින යුදෙව් ක්‍රිස්තියානි චින්තනය එය අසුභවාදීව දකින සිංහල බෞද්ධ චින්තනයට හාත්පසින්ම විරුද්ධය. ඔවුහු තම ආධිපත්‍යය උපයෝගී කර ගනිමින් ආත්මාභිවර්ධණයට හරස් කැපීම පුද්ගල නිදහස සීමා කිරීමක් බවත් එවැනි සදාචාරාත්මක රීති පවත්වාගෙන යාම මිනිස් විකසනයේ ආපස්සට යාමක් බවත් කියමින් අපේ සදාචාරාත්මක දැනුම යටපත් කරන්නට උත්සාහ කරති. නමුත් ඒ උත්සාහය පදනම් විරහිතය.

අපෙන් සැඟවුවත් බටහිර සංස්කෘතියේද මේ ආකාරයේ නමුත් මීට විරුද්ධ අදහසක් ඇති සදාචාරාත්මක රීතියක් ඇත. ඊට අනුව පුද්ගලයා සමාජයෙන් වෙන් කෙරෙන අතර ඔහු තම ආත්මාභිවර්ධණය සඳහා කටයුතු කල යුතුවේ. බටහිර සංස්කෘතිය තුල අවශ්‍යය අයෙකුට සමාජය හා බැඳී සිටීමට ඉඩක් නැත. ඔවුන් සමාජයෙන් වෙන් කරනු ලබන්නේ අප සංස්කෘතියට අනුව නම් හයක් හතරක් නොතේරෙන කුඩා අවධියේ දීමය. මෙසේ වෙන් කෙරෙන දරුවා මහලු විය දක්වාම තමාගේ පැවැත්ම උදෙසා ආත්මාභිවර්ධණය කර ගත යුතුය. මේ රීතියට එරෙහි වන්නන් බටහිර සමාජයට රුස්සන්නේ නැත. ඒ බටහිර සංස්කෘතියේ සදාචාරයය. එය මිනිස් විකසනයේ ඉදිරියට යාමක්ද ආපස්සට යාමක්ද යන්න අවශ්‍ය අයෙකුට තීරණය කල හැකි නමුත් හුදෙක් සදාචාරාත්මක රීති පැණවීම ගැන අපට එරෙහි වීමට බටහිර සංස්කෘතියට ඉඩක් නැත්තේ එම සංස්කෘතියේද එවැනි රීති ඇති නිසාය.

ඊළඟට බටහිරයන් පවසනු ඇත්තේ ආත්මාභිවර්ධණයට බාධා කිරීම තුලින් අපි පුද්ගලයින්ගේ නිදහස සීමාකරන බවය. එක් අයෙකුගේ ආත්මාභිවර්ධණය තව කෙනෙකුගේ ආත්මාභිවර්ධණයට බාධාවක් නොවේ නම් එහි ඇති වරද කුමක් දැයි ඔවුන් අසනු ඇත. එවිට අප පෙරළා ඇසිය යුත්තේ අන් අයට කිසි බලපෑමක් නොකර තම ආත්ම අභිවෘද්ධිය අරභයා සීමා රහිතව කටයුතු කර ගෙන යාමට කෙනෙකුට හැකිද කියාය. එය කල නොහැකිය. ආත්මාභිවර්ධණයට බටහිර සංස්කෘතිය තුල සදාචාරාත්මක වැට කඩොළු, එනම් ස්වයං බාධක, නැති බව සත්‍ය නමුත් කෙනෙකු එසේ කටයුතු කිරීමේදී බාහිරෙන් ඇතිවෙන බලපෑම් වලට අනිවාර්යයෙන් මුහුණ දීමට සිදුවේ. එහිදී එක්කෝ ඔහු තම කටයුතු සීමා කර ගත යුතුය නැත්නම් ඒ බාහිර බලපෑම් සමඟ ගැටුම් ඇති කර ගත යුතුය. එසේ තම කටයුතු සීමා කර ගන්නේ නම් එය පුද්ගල නිදහස සීමා වීමකි. අද බටහිර සමාජ ක්‍රමයට ජීවත්වන අප සියලු දෙනාම පාහේ යම් යම් පමණින් අපේ පුද්ගල නිදහස සීමා කරගෙන සිටින්නෙමු. නමුත් එය නිදහස සීමාවීමක් නොව ඊනියා දියුණු ජීවන රටාවක ලක්‍ෂණයක් යැයි සිතන්නට බටහිර සංස්කෘතිය විසින් අපව පුරුදු කර ඇත.

මම මා මගේය යන හැඟීම් වර්ධනය කර ගැනීම හා මම සෙසු ලෝකයෙන් වෙන් කර ගැනීම, එනම් ආත්මාභිවර්ධණය, සුභදායක බව යුදෙව් ක්‍රිස්තියානි චින්තනයේ පූර්වාදර්ශයයි. බටහිර ආර්ථික-දේශපාලණ-සමාජ ක්‍රමය ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ පූර්වාදර්ශයේ පිහිටාය. මේ ක්‍රමය තුල ආත්මාභිවර්ධණයෙහි යෙදෙන පුද්ගලයා මැඩපවත් වන්නේ ඔහුගේ අභ්‍යන්තරයෙන් ඇතිකර ගන්නා ලැජ්ජා භය හෝ සංයමය නොව ඔහුගෙන් පිට බලවේගය. ඔහු වඩ වඩා ආත්මාභිවර්ධණයෙහි යෙදෙන විට මේ බාහිර බලවේග මඟින් ඔහුගේ නිදහස වඩා වඩා සීමා කරයි. අද මේ හිරවීම බටහිර රටවල මිනිසුන්ට පමණක් නොව කොළඹ නගරයේ වෙසෙන සාමාන්‍ය වැසියකුට පවා අත් විඳින්නට සිදුවී ඇත්තේ ඔහුද බටහිර ආරටම කල් ගෙවන නිසාවෙනි. ඔහු තම නිවසේදීත් රැකියාවේදීත් අතරමඟදීත් තමන්ට වැඩ කර ගන්නට යාමේදී පිළිපැදිය යුතු නීති රීති පැනිය යුතු වැට කඩොළු අපමණය. ඔහුට අනිකුන් අභිබවා තමන්හට කර ගන්නට නම් උදාහරණයක් වශයෙන් රැකියාවේ ඉහලට යන්නට අවශ්‍යය නම් පිළිපැදිය යුතු නීති රීති පැනිය යුතු වැට කඩොළු පිළිපැදිය යුතු ක්‍රියා පටිපාටි ඊටත් වඩා වැඩිය. මේ සියලු දෙයින් සිදු වන්නේ ඊනියා පුද්ගලික නිදහස සාපේක්‍ෂ ලෙස සීමා වීම නමුත් ඒ බව පිළිනොගන්නේ බටහිර දැනුමේ ඇති කුහක බව නිසාය. අපි මේ බව අවබෝධ කර ගත යුතුය.

බටහිරුන් ආත්මාභිවර්ධණය සුභදායක යැයි සිතන තාක් කල් බාහිර බලපෑම් වලින් ගැලවීමක් නැත. ප්‍රජාවක් ලෙස මේ කාර්යයේ නියැලෙන විට තත්වය ඊටත් වඩා දරුනුය. එවිට ඔවුන් එම ප්‍රජාවෙන් බාහිර වූ සත්ව-මිනිස් සමාජය සමඟත් පරිසරය සමඟත් ගැටුම් ඇති කර ගනී, හැකි නම් ඒ බාහිර බලපෑම් විනාශ කිරීමට කටයුතු කරයි. බටහිරයන් පසුගිය අවුරුදු පන්සියයක් පමණ කාලයක් තිස්සේ කර ගෙන එන්නේ එයයි.

ආත්මාභිවර්ධණය පිළිබඳ ලැජ්ජා භයක් සංවරයක් ඇති කර ගැනීම, එසේත් නැත්නම් එය අභ්‍යන්තරයෙන්ම මැඩ පවත්වා ගැනීම තමාගේත් හුදු මහත් ලෝකයාගේත් හිත සුව පිණිසවේ. එය අපේ සදාචාරාත්මක දැනුමය. එයට පහර දීමට තරම් බටහිර දැනුමට ශක්තියක්වත් පදනමකවත් නැත.

ජානක වංශපුර

අධ්‍යාපන අර්බුදය

නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීම සඳහා කෙරෙන අරගල වසර තිහක පමණ කාලයක් තිස්සේ තවමත් ඇවිලෙමින් පවතී. මේ අරගල විශේෂයෙන්ම විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයන්ගේ අරගල විය. ඒ අරගල ජාතික තලයට ගෙන ගියා නම් එය කලේ විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයන් මිස ජාතික මට්ටමින් මතුවූ දේශපාලණ ප්‍රවාහයන් මඟින් නොවේ. එදා සිට අද දක්වා මේ අරගල වල නායකත්වය දැරුවේද විශ්ව විද්‍යාල තුල ක්‍රියාත්මකවූ ආණ්ඩු විරෝධී දේශපාලණ පක්‍ෂවල අනුගාමික ශිෂ්‍ය කන්ඩායම් බව සැලකිය යුතු කරුණකි. මේ නිසාම ඇතැම් විට මේ විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍ය අරගල වල නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීමේ උවමනාව පරයා ආන්ඩු විරෝධී වීමේ උවමනාවක් දක්නට තිබිනි නම් ඒ අහම්බයෙන් ඇති වූවක් නොවේ. එදා නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීම සඳහා කෙරුන විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍ය අරගල සියලු අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයන්ට පොදු වූවත් අද ඒ අරගල පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාල පිහිටු වීමට එරෙහිව කෙරෙන සටනක් බවට සීමා වීමද සැලකිය යුතු කරුණකි. එයද අහම්බයෙන් සිදුවූවක් නොවේ. අනිකුත් වෘතීන්ට සාපේක්‍ෂව වෛද්‍ය වෘතියට ඇති අති මහත් දේශපාලණ බලයත්, විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍ය අරගල මෙහෙය වන්නන් ගේ ආණ්ඩු විරෝධී බවත් අතර ඇති සබැඳියාව අද ඒ සටන සීමිත අභිමතාර්ථ උදෙසා කෙරෙන බල අරගලයක් වීමට හේතු වී ඇති බව පැහැදිලිය. මේ විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍ය අරගලයට ජීවය සපයන්නේ ඊනියා පංති භේදයක් පෙන්වා සිසුන් තුල වෛරය වඩවන මෙරටට ආගන්තුකවූ කැම්පස් සංස්කෘතියය. මේ කැම්පස් සංස්කෘතිය මඟින් නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීම සඳහා පැවති රජයනට යම් බලපෑමක් කිරීමට හැකි විනි. නමුත් අසූව දශකය අවසානයේ සරසවි සිසුන් ගණනාවක් මිය ගියේ ජවිපෙ විසින් රජ්‍ය බලය අල්ලා ගැනීමට කල සන්නද්ධ අරගලය පැවැති යූඑන්පී ආන්ඩුව විසින් කෲර ලෙස මර්ධනය කරද්දී මිස ඊනියා නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීම සඳහා කෙරුනු සටනකදී නොවන බව සඳහන් කල යුතුය. කෙසේ නමුත් මේ වනතුරු කිසිම රජයක් නොමිලේ ලබා දෙන අධ්‍යාපන සේවාව නතර නොකලේ ශිෂ්‍ය සටන් නිසාම දැයි නිශ්චිතව කිව නොහැක්කේ එවැනි සටන් නොමැතිවත් ඊට නොදෙවෙනි වියදමකින් නොමිලේ පවත්වාගෙන යන සෞඛ්‍ය සේවාව නතර කිරීමටද කිසිම රජයක් ඉදිරිපත් වී නොමැති බැවිනි. අවාසනාවට මේ අරගල විශ්ව විද්‍යාල කේන්ද්‍ර කරගෙන කෙරෙන නිසා අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රය පුරාම පැතිර ඇති අර්බුදයක් විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රශ්ණයක් ලෙස ලඝු කොට තැකීමට ජන මාධ්‍යත් දේශපාලකයනුත් පෙළඹී ඇත. එහි ප්‍රතිඵලය සරසවි ප්‍රශ්ණ විසඳීමට පමණක් පාලකයනුත් ඇබ්බැහි වීමය. නමුත් පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාල ප්‍රශ්ණයෙනුත් ඔබ්බට ගිය අර්බුදයක් රටේ අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රය පුරාම ඇති බව පැහැදිලිය. මේ අර්බුදය නිවැරදිව අවබෝධ කර ගැනීමට නම් කැම්පස් සංස්කෘතියෙන් එපිට ගොස් රටේ බලපවත්වන ආර්ථික දේශපාලනික සහ සංස්කෘතික බලවේග වලට සාපේක්‍ෂව ඒ දෙස සමස්ථ ශිෂ්‍ය පරම්පරාව සහ ඔවුන්ගේ දෙමාපියන්ගේ ඇසින් විමසා බැලිය යුතුය.

මෙරටුන් බටහිර අධ්‍යාපනය ලබන්නට පටන් ගත්දා සිටම අධ්‍යාපනයට සැලකුවේ බටහිර සංස්කෘතිය විසින් මෙරට නිර්මාණය කරන ලද සමාජ ධූරාවලියේ ඉහලට යා හැකි හිනි මඟක් ලෙසින් යැයි කිව හොත් එය අතිශෝක්තියක් නොවේ. සුළුතරයකට හිමිව තිබූ මේ හිනි මඟ නිදහස් අධ්‍යාපනය විසින් පොදු ජනතාවට අයිති කර දිනි. එමඟින් බටහිරුන් විසින් මෙරට බිහි කරන ලද සමාජ විශමතාව යම් දුරකට සමනය වුනු බව සත්‍යය. කොටින්ම බටහිර සමාජ ක්‍රමය විසින් නැති බැරි යැයි හැඳින්වුනු අයට එම ක්‍රමය තුලම ඇති හැකි අය බවට පත් වීමට බටහිර අධ්‍යාපනය හරහා හැකියාවක් ලැබිනි. අඩු තරමින් බටහිර අධ්‍යාපනය හරහා එසේ වන බව විශ්වාසයක් පොදු ජනයා අතර ගොඩ නැගී තිබිනි. නමුත් අද මේ ක්‍රියාවළිය ක්‍රමයෙන් උඩු යටි කුරු වෙමින් පවතී. අද බටහිර අධ්‍යාපනයෙන් ඇති හැකි අයට වඩාත් ඇති හැකි අය බවට පත්විය හැකි නමුත් නැති බැරි අයට අධ්‍යාපනය ලැබීමෙන් පමණක් ඔවුන් හා ඇති හැකි අය අතර ඇති පරතරය අඩු කර ගැනීමට ඇති ඉඩ කඩ සීමිතය. වර්තමාන බටහිර අධ්‍යාපනය තුලින්ම සමාජ විශමතාවක් ඇති කරවයි. ඒ නිසා අධ්‍යාපනය තුලින් පොදු ජනතාව අපේක්‍ෂා කරණ සාධරණය ඉටු නොවේ. අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ ඇති අර්බුදය මෙයයි. නමුත් මෙය අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයට අවේනිකවූ අර්බුදයක් යැයි කිව නොහැකි. එයද රටේ විවිධ ක්‍ෂේත්‍රයන්හි බල පවත්වන ආර්ථික දේශපාලනික සහ සංස්කෘතික බලවේග වල එක් පැති කඩක් පමණි. අධ්‍යාපන අර්බුදයට පිළියම් සෙවීමේ දී මේ බලවේග සැලකිල්ලට නොගැන සිටිය නොහැකිය.

ආර්ථික විද්‍යාඥයන් කුමක් කීවත් පොදු වේ ගත් විට සමාජ විශමතා වර්ධනය වීම විවෘත ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමයේ ලක්‍ෂණයක් බව මේ වෙන විට අපි අත්දැකීමෙන්ම දන්නෙමු. මේ විශමතාවත් සමඟම එය ජය ගැනීමට කෙරෙන තරඟයක් ද වේ. මිනිසුන් අතර සිදුවෙන මේ තරඟය අද එදාට වඩා තියුනුය. තරඟය සදාචාරාත්මකද නොවේ. තරඟයක් මත පදනම්ව ඊනියා මානව විකාශයක් සිදුවේ යැයි විශ්වාස කරන බටහිර සංස්කෘතියට තරඟයෙන් තොර පැවැත්මක් නැත. අපි බටහිර සංස්කෘතික ආධිපත්‍ය බිඳ දමන දින මේ තරඟය අප සමාජයෙන් දුරු වනු ඇත. එතෙක් අපට කළ හැක්කේ පොදු සමාජයටම සාධාරණව තරඟ කල හැකි වාතාවරණයක් සකස් කිරීම පමණය, එනම් ප්‍රශ්ණය කළමණා කිරීම පමණය. මේ බටහිර ආර්ථික ක්‍රමය තුල අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ විශමතාවක් ඇතිවීමද වැලැක්විය නොහැකිය. එහිද කල හැක්කේ ප්‍රශ්ණය කළමණා කිරීම පමණය. තරඟයක් සාධාරණය කල හැකි ක්‍රම දෙකකි. පළමුව සැමටම තරඟයට සහභාගී වීම සඳහා අවස්ථාව සලසා දිය යුතුය. දෙවනුව එහි නීති රීති සැමටම පොදු කල යුතුය.

අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රය තුල සැමටම අවස්ථාවක් සැලසීම විවිධාකාරයට කල හැකිය. නිදහස් අධ්‍යාපනය එසේත් නැත්නම් රජයේ වියදමින් නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලබා දීම මේ ඊනියා තරඟයට සහභාගී වීම සඳහා ඇති අවස්ථාවන් පුළුල් කල හැකි ප්‍රධානම මාර්ගයය. මේ නිසා නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගැනීම අනිවාර්ය වේ. රටේ නොයෙක් ප්‍රදේශවල විවිධ ගණයේ අධ්‍යාපන ආයතන, එනම් පෙර පාසල්, පාසල්, වෘතීය පුහුණු මධ්‍යස්ථාන, විශ්ව විද්‍යාල පිහිටුවා සියලු ප්‍රදේශවල දරුවන්ට එක සේ අධ්‍යාපන පහසුකම් සැලසීමද සිදු විය යුතුය. මීට අමතරව සිසුන්ට ශිෂ්‍යත්ව, බැංකු ණය ආදිය ලබා දීමද කල හැකිය. නමුත් සියලු පෞද්ගලික අධ්‍යාපණ ආයතන මඟින් සිදු වන්නේද අධ්‍යාපනය ලැබීමට ඇති අවස්ථා පුළුල් වීම බව අප අමතක නොකල යුතුය. මේවායේ අධ්‍යාපනය මුදලට විකිනෙන බව සත්‍යය. නමුත් පෞද්ගලික උපකාරක පංති, ඊනියා ජාත්‍යාන්තර පාසල්, විවිධ ඩිප්ලෝමා සහතික සඳහා පාඨමාලා පවත්වන පෞද්ගලික ආයතන, පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල යනාදී මුදල් අය කර අධ්‍යාපනය ලබා දෙන සියලු ආයතන මඟින් අති විශාල සිසුන් පිරිසකට අධ්‍යාපනය සඳහා අවස්ථාවක් ලබා දෙන බව අප පිළිගත යුතුය. බොහෝ විට ඔවුන්ට මේ අවස්ථාව වෙන ආකාරයකින් නොලැබෙනවාද විය හැකිය. මුදල් අය කලත් නොකලත් පොදුවේ අධ්‍යාපනය ලබා දෙන ආයතන වැඩි වීමෙන් සිදු වන්නේ අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමට ඇති අවස්ථා වැඩි වීමය. සමාජ විශමතාවක් පවතින තාක් කල් සහ අධ්‍යාපනය තුලින් ඒ විශමතාව ජය ගන්නට පොදු ජනතාව අපේක්‍ෂා කරන තාක් කල් අධ්‍යාපනය ලැබීමට තිබෙන අවස්ථා වැඩි කිරීමෙන් මිස ඒවා අඩු කිරීමෙන් සමාජ සාධාරණයක් ඉටු කළ නොහැකිය. පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාල බිහි වීම වැලකිය නොහැක්කේ මේ නිසාය. කෙසේ වෙතත් මේ සියලු ගණයේ අධ්‍යාපන ආයතන යම් ප්‍රමිතියකට ලක් කිරීම රජයේ වගකීම වේ. එක වසරේ සිට දොළහ වසර දක්වා පාසල් අධ්‍යාපනය ලබාදෙන සියලු ආයතන වෙනමත් විශ්ව විද්‍යාල උපාධි පිරිනමන ආයතන වෙනමත් අනිකුත් විවිධ ඩිප්ලෝමා සහතික පිරිනමන ආයතන වෙනමත් ඊට සුදුසු විද්වත් සභා මඟින් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයේ අධීක්‍ෂණය යටතේ ප්‍රමිතියකට ලක් කල යුතුය. එවිට එවැනි සභාවකින් පිළිනොගැන ආයතන පවත්වාගෙන යෑමට අවසර නොලැබෙන පරිදි නීති සකස් කර ගත හැකි වනු ඇත.

නමුත් අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ අද ඇතිවී තිබෙන අර්බුදයට සෘජු හේතුව පෞද්ගලික අධ්‍යාපන ආයතන බිහිවීමම නොවේ. ඊට හේතුව පොදුවේ ආධ්‍යාපනය ලබාදෙන සියලු ආයතන මඟින් දෙනු ලබන අධ්‍යාපන වලට විවිධ වටිනාකම් සමාජ සම්මත වීමය. මේ සම්මුතියට අනුව සමාන හැකියාවන් ඇති දරුවන් දෙදෙනෙකු ආයතන දෙකකින් එකම දුරකට උගෙනුම ලැබුවත් ලබන අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම වෙනස්ය. බොහෝ විට වඩා වටිනාකමක් ඇති අධ්‍යාපන වල එක්කෝ මිල අධිකය නැත්නම් එය ලබා ගැනීමට සමාජ-දේශපාලණ හයි හත්තියක් අවශ්‍යය. මේ නිසා බොහෝ විට නැති බැරි අය ඊනියා වටිනාකමින් අඩු අධ්‍යාපනයකුත් ඇති හැකි අය ඊනියා වටිනාකමින් වැඩි අධ්‍යාපනයකුත් ලබති. අධ්‍යාපනය තුලින් සමාජ විශමතාවක් ඇති වන්නේ මෙආකාරයෙනි. අර්බුදය මේ විශමතාව සමනය කිරීමට අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රය තුල ක්‍රම වේදයක් නැති වීමය.

අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ විශමතාවන්ට දෙමව්පියන් ප්‍රථමයෙන් මුහුණ දෙන්නේ තම දරුවන් පාසල් වලට ඇතුලත් කර ගැනීමේදීය. එහි දී ඇති හැකි අයට වැඩි වටිනාකමක් ඇති අධ්‍යාපනයක් සැපයේ යැයි පිළිගැනෙන පාසල් වලට තම දරුවන් ඇතුලත් කර ගත හැකි වන අතර නැති බැරි උදවියට හිමි වන්නේ ඊට වඩා අඩු වටිනා කමක් ඇතැයි පිළිගැනෙන පාසල්ය. මේ විවිධ වූ පාසල් වලින් දරුවන් ලබා ගන්නේත් එකම වටිනාකමකින් යුත් දැනුමක් නොවේ. සමහරු දේශීය විභාග වලට මුහුණ දෙන අතර තවත් සමහරු විදේශීය විභාග වලට මුහුණ දෙති. මේවායේද සමාජගත වටිනා කම් වෙනස්ය. මේ විභාග සඳහා වන උපකාරක පංතිද විවිධ මිල ගණන් වලට ඇති අතර ඒ පුහුණුව දරුවන්ට ලැබෙන්නේද දෙමව්පියන්ට ඇති හැටියෙනි. පාසල් අධ්‍යාපනය නිම කරන දරුවෝ රැකියාවක් බලාපොරොත්තුවෙන් විවිධ පාඨමාලා වලට යොමු වෙති. මේ පාඨමාලා වලටද ඇත්තේ විවිධ වටිනාකම්ය. දරුවන් මේ පාඨමාලා තෝරා ගන්නේ තම දෙමව්පියන්ට ඇති හැටියෙනි. මේ අතර සුලු කොටසක් විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලැබීමට සුදුසුකම් ලබති. මෙතැනදී ද ඇති හැකි දෙමව්පියන් සුලු පිරිසක් තම දරුවන් විදේශ විශ්ව විද්‍යාල වලට ඇතුලත් කර ගන්නා අතර සෙස්සන්ට හිමි වන්නේ අඩු වටිනාකමක් ඇතැයි සැලකෙන රජයේ විශ්ව විද්‍යාලය. රජයේ විශ්ව විද්‍යාල වලට ඇතුලත් වන තරුණයන්ද තම ඇති හැටියෙන් අමතර පාඨමාලා වලට කාලය සහ මුදල් වැය කරන්නේ උපාධියේ වටිනාකම වැඩි කර ගැනීමටය. මේ කිසි දෙයක් කර ගැනීමට නොහැකි වත්කමක් නැති අති විශාල බහුතරයක් තම ප්‍රාර්ථනා කඩ කරගනිමින් සමාජයේ මුල්ලකට තල්ලු වෙති. පොදු සමාජය තුල ඇති විශමතාව එලෙසම අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රය තුලද බල පවත්වන්නේ මේ අයුරිනි.

නමුත් මේ ඊනියා වටිනා කම් අතර ඇති වෙනසෙහි අතිමහත් බව හුදු මවා පෑමක් පමණි. විවිධ මිළ ගනන් වලට විකුනුනත් උසස් හෝ පහත් යැයි සැලැකන ආයතන වලින් ලබා ගත්තත් මේ ලැබෙන විවිධ අධ්‍යාපනයන්හි ගුණාත්මක බවෙහි එතරම් වෙනසක් නැත. නමුත් වටිනාකම් අතර වෙනසක් පමණක් අප රට තුල මවාගෙන ඇත. උදාහරණයක් වශයෙන් ජාත්‍යන්තර පාසල් වලට ඊනියා වටිනාකමක් ලැබෙන්නේ එහි ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගැන්වෙන නිසාත් ඊට සමාන්තරව ඉන් බටහිර සංස්කෘතික අභාෂයක් ලැබෙන නිසාත්ය. සමහර ජාත්‍යන්තර පාසල් තම වටිනාකම වැඩි කරගෙන ඇත්තේ හුදෙක්ම වැඩි ගාස්තුවක් අය කර ගනිමිනි. තවත් සමහර පාසල් තම උසස් බව කියා පෑමට සුදු ජාතික ගුරවරු යොදා ගනිති (නමුත් මෑතකදී එංගලන්තයේ හොඳම භෞතික විද්‍යා ගුරුවරයා ලෙස පිදුම් ලද්දේ ශ්‍රී ලාංකික උපාධිධාරයෙකි) අඩු තරමින් සුදු ජාතිකයකු පාසලේ උත්සවයකට ප්‍රධාන අමුත්තා ලෙසවත් ගෙන්වා ගනිති. තවත් පාසල් බටහිර සංස්කෘතියේ උසස් යැයි සැලකෙන නම් වලින් හඳුනා ගනිති, අඩුම තරමින් පාසල් නිල ඇඳුමින් හෝ රජයේ පාසල්වලින් වෙනස් වීමට බලති.

නමුත් මේ ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගෙන ගැනීමෙහි ඇත්තේ පුහු වටිනාකමකි. නිදසුනක් ලෙස රජයේ පාසලින් සිංහලෙන් ඉගෙනගෙන රජයේ සිංහල උසස් පෙළ විභාගය සමත් වී රජයේ විශ්ව විද්‍යාලයේ සිංහලෙන් උපාධිය හදාරා බටහිර රටවලට ගොස් ඊනියා වැඩි වටිනාකම් ඇතැයි සැලැකෙන රැකියා කරන අය එමට සිටිති. මොවුන්ට ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගෙන නොගැනීම වත් ජාත්‍යන්තර පාසල් වල ඇති බටහිර සංස්කෘතික ආභාශය නොලැබීම වත් ප්‍රශ්ණයක් වී නැත. මෙයින් පෙනෙන්නේ මේ ජාත්‍යන්තර පාසල් වල වැඩි වටිනාකමක් ලබා දෙන අධ්‍යාපනයට ජාත්‍යන්තරව එතරම් වටිනාකමක් නැති බව නොවේද? මොවුන්ට බටහිර රටක තම උපාධියට සරිලන රැකියාවක නිරත විය හැකි නම් කොළඹ පෞද්ගලික ව්‍යාපාරික ආයතනයක එවැනිම රැකියාවක් ලබාගත නොහැකි වීමට හේතුවක් තිබිය හැකිද? පෞද්ගලික ව්‍යාපාරික ආයතන වල රජයේ උපාධියට අද අඩු වටිනාකමක් දෙන්නේ ඒ උපාධිධාරීන්ගේ උගත් කමේ අඩුවක් නිසා නොව ඔවුන්ට එවැනි බොහෝ ආයතනවල පවත්වාගෙන යන බටහිර සංස්කෘතික පරිසරයට අනුගත විය නොහැකිය යන පදනම මත බව රහසක් නොවේ. ඇතමෙක් රජයේ විශ්ව විද්‍යාලවල තත්වය උසස් කරන්නට යොජනා කරන්නේද අවසානයේ ගත් කල බටහිර සංස්කෘතික පරිසරයට අනුගත විය හැකි පුහුණුවක් උපාධි අපේක්‍ෂකයන්ට ලබා දීම මඟිනි. මෙවැනි පුහුණුවකින් උපාධි අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම වැඩිවේ යැයි අප පිළිගත යුතුද?

මූලිකවම මේ ඊනියා වටිනාකම් දෙන්නේ අධ්‍යාපන විකුණන ආයතන මඟින්ය. නමුත් මේ විශමතාවට වැඩිම දායකත්වයක් ලබා දෙන්නේ අප රටේ දෙමව්පියන්ය. ඔවුන් බහුතරයක් පවතින සමාජ සම්මතයට අනුව ක්‍රියා කරමින් හැකි පමණින් උසස් යැයි සැලකෙන අධ්‍යාපනයක් තම දරුවන්ට ලබා දෙනවා මිස අසම්මත වූ තීරණ තම දරුවන් ගේ අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් ගන්නේ නැත. එහි වරදක් කිව නොහැක. පෙර පාසලේ සිට විශ්ව විද්‍යාල දක්වා අධ්‍යාපනය අද රටේ හොඳ ජාවාරමක් වී ඇත්තේ මේ නිසාය. කෙසේ වෙතත් දෙමව්පියන්ගේ මේ ආකල්ප අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ ඇති විශමතාව තවත් වර්ධනය වීමට සෘජුවම බලපාන බව කිව යුතුය. මේ ඊනියා වටිනාකම් ලබා ගැනීමට අති මහත් මුදලක් වැය කරමින් දෙමව්පියනුත් දරුවනුත් පීඩා විඳිති. එපමණක් නොවේ මේ ආයතන වලින් ලබා දෙන සංස්කෘතික ආභාෂය නිසා දෙමව්පියන් සහ දරුවන් අතර ඇති වන පරතරයද සුළුකොට තැකිය යුතු නොවේ.

අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ අර්බුදයක් හටගෙන ඇත්තේ මේ විශමතාවන් සමනය කිරීමට එම ක්‍ෂේත්‍රය තුල ක්‍රියාදාමයක් නොමැති වීමය. මීට ගත හැකි එක් ක්‍රියා මර්ගයක් නම් අධ්‍යාපන ගමණේ තීරණාත්මක අවස්ථාවල රටේ සියලු සිසුන් එකම විභාගයට වලට මුහුණ දීමට සැලැස්වා ප්‍රමිති කරණයට ලක් කිරීමය. මෙවැනි අවස්ථා දෙකක් හඳුනා ගත හැකිය. එකක් පාසල් අධ්‍යාපනයෙන් පසු විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුල් වන අවස්ථාවය. අනික උසස් අධ්‍යාපනය නිම වී රැකියාවකට අයදුම් කරන අවස්ථාවය.

අද රජයේ අ.පො.ස උසස් පෙල විභාගය සිසුන් විශ්ව විද්‍යාලයට තෝරා ගැනීම සඳහා යොදා ගත්තත් ඉන් සාධාරණයක් ඉටු වේ යැයි කිව නොහැකිය. ඊට හේතුව විවිධ වටිනාකම් ඇති පාසල් අධ්‍යාපනය සපයන ආයතනත් විවිධ වටිනාකම් ඇති විශ්ව විද්‍යාලත් තිබීමය. සමහර පාසල් රජයේ අ.පො.ස උසස් පෙල විශය නිර්දේශය අනුගමනය කරන අතර සමහරක් විදේශීය (ලංඩනයේ) විශය නිර්දේශය අනුගමනය කරති. මේ නිසා විශ්ව විද්‍යාල වලට සිසුන් ඇතුලත් කර ගැනීමේදී පෞද්ගලික හා රජයේ විශ්ව විද්‍යාල අනුගමණය කරන්නේද එකම ප්‍රතිපත්ථියක් නොවේ.

මේ විශමතාවට එක් පිළියමක් නම් සියලු විශ්ව විද්‍යල සඳහා එක් ප්‍රවේශ විභාගයක් පැවැත්වීමය. අද ලංකාවේ සහ එංගලන්තයේ විශ්ව විද්‍යාලවලට ඇතුලත් කරගැනීම සඳහා අ.පො.ස උසස් පෙල විභාගය උපයෝගී කර ගත්තත් ලෝකයේ බොහෝ රටවල භාවිතා වන්නේ ද්වීතියික පාසල් අවසානයේ පැවැත්වෙන විභාගය නොව ඊට අමතරව පැවැත්වෙන විශ්ව විද්‍යල ප්‍රවේශ විභාගයක් බව කිව යුතුය. ඒ අනුව දොලොස් වසර දක්වා සිංහලෙන් හෝ ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගෙන ගත්තත් දේශීය හෝ විදේශීය විශය නිර්දේශය අනුගමනය කලත් සියලු රජයේ සහ පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල සඳහා සිසුන් තෝරා ගත යුත්තේ උසස් පෙල විභාගයට අමතරව පැවැත්වෙන පොදු විශ්ව විද්‍යල ප්‍රවේශ විභාගයක ප්‍රථිපල පදනම් කරගෙනය. මේ ප්‍රවේශ විභාග සෘජුවම විශ්ව විද්‍යාල පාඨමාලා වලට අනුකූලව සකස් කර ගත හැකිය. ඒ අනුව වෛද්‍ය විද්‍යා අංශයට ඇතුලත් වීමට එක් විභාගයකුත් කළමනාකරණ අංශයට ඇතුලත් වීමට එක් විභාගයකුත් ආදී වශයෙන් යොදා ගත හැකිය. අද පවතින ක්‍රමයට අනුව දහය වසරේ සිට විශ්ව විද්‍යාල අවසානය දක්වා යම් සිසුවකු ඉගෙන ගන්නේ ඉතා සීමිත විශයන් ගණනකි. නමුත් විශ්ව විද්‍යල ප්‍රවේශ විභාග ක්‍රමය නිසා අ.පො.ස උසස් පෙල අධ්‍යාපනයේ ඇති තරඟකාරිත්වය නැතිවී එහි විශය පථයද පුළුල් කර ගැනීමට අවස්ථාවක් ලැබෙනු ඇත. ඊට අනුකූලව සිසුවෙකුට අයැදුම් කල හැකි විකල්ප විශ්ව විද්‍යාල පාඨමාලා වලටද විවිධත්වයක් ලැබෙනු ඇත. ප්‍රවේශ විභාග සෘජුවම විශ්ව විද්‍යාල පාඨමාලා වලට අනුකූල නිසා අද මෙන් උසස් පෙල විවිධ විශයන්ට පෙනී සිටි සිසුන් ගේ ලකුණු සමබර කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් පැන නඟින්නේ නැත. රටේ ඕනෑම විශ්ව විද්‍යාලයකට ඇතුලත් වීමට එකම විශ්ව විද්‍යල ප්‍රවේශ විභාගයක් යොදා ගන්නා නිසා රජයේ සහ පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල අතර ඇති විශමතාවද තරමක් සංසිඳෙනු ඇත. උදාහරණයක් වශයෙන් රජයේ විශ්ව විද්‍යාල වලට ඇතුලත් කර ගැනීමේදී භාවිතාවන දිස්ත්‍රික්ක පදනම සියලුම විශ්ව විද්‍යාල වලටද අදාල කල හැකිය.

මීට අමතරව උපාධිධාරීන් රැකියා වලට බඳවා ගැනීමේදීද තෝරා ගත් විවිධ ක්‍ෂේත්‍රයන්හි ප්‍රමිතිකරණ විභාග යොදා ගත හැකිය. උදාහරණයක් වශයෙන් ආධුනිකත්ව පුහුණුව සඳහා තෝරා ගැනීමේදී සියලු වෛද්‍ය උපාධිධාරීන් එකම විභාගයකට මුහුණ දීමට සැලැස්ස වීමෙන් පෞද්ගලික හා රජයේ වෛද්‍ය විද්‍යා පීඨ වල ඇතැයි සැලැකෙන විශමතාවන් අවම කර ගැනීමට අවස්ථාවක් සැලසෙනු ඇත. පරිගණක ක්‍ෂේත්‍රයේද මෙවැනි ප්‍රමිතිගත විභාග පැවැත්විය හැකි නම් විවිධ පරිගණක පාඨමාලා අතර යම් සමානතාවක් ලබා ගත හැකි වනු ඇත. රටේ විවිධ ක්‍ෂේත්‍රවල ආධුනික කළමනාකරුවන් බඳවා ගැනීමේදීද මෙවැනි ප්‍රමිතිගත විභාගයක් යොදා ගත හැකිය.

ද්වීතියික අධ්‍යාපනය අවසානයේත් උසස් අධ්‍යාපනය අවසානයේත් පැවැත්විය හැකි ප්‍රමිතිකරණ විභාග මඟින් විවිධ ආයතන වලින් ලබාදෙන අධ්‍යාපන වලට සමාජයේ සම්මත වී ඇති විවිධ වටිනාකම් යම් පමණකට සමනය කර ගැනීමට හැකියාවක් ලැබෙනු ඇත. විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශ විභාග ඇති කිරීමෙන් අපොස උසස් පෙල විභාගයේ ඇති තරඟකාරිත්වය නැතිවනු ඇත. මේ හේතුව නිසා දොලොස් වසර දක්වා උගන්වන විශයන් ගණන වැඩි කර ගැනීමට ඉඩ ලැබෙන අතර ඉන් මතු අධ්‍යාපනයෙන් සමුගන්නා සිසුන්ට ඒ දක්වා ලබන අධ්‍යාපනයෙන් ප්‍රයෝජනයක් ලැබෙන පරිදි විශය පථ පුළුල් කර ගත හැකි වනු ඇත. පශ්චාත් උපාධි ප්‍රමිතිකරණ විභාග පැවැත්වීම නිසා විශ්ව විද්‍යාල සිසුන්ට තමන්ගේ උපාධියේ වටිනාකම වැඩි කර ගැනීම සඳහා අමතර ඩිප්ලෝමා සහතික ලබා ගැනීම අනිවාර්ය නොවනු ඇත. සිදුවිය යුත්තේ මේ විභාග සඳහා පුහුණුවක් විශ්ව විද්‍යාල තුලින්ම ලබා ගත හැකි පරිදි දැනට පවතින දෘඪ අධ්‍යාපන ධාරා ලිහිල් කොට විශය විකල්පයන් ඇති කිරීමය. මේ ආකාරයට රටේ පෞද්ගලික ව්‍යාපාර වලින් ඉල්ලුම් කරන දැනුමටත් එහා දැනුමක් ඇති උපාධිධාරීන් බිහි කිරීමට දැනටමත් මෙරට රජයේ විශ්ව විද්‍යාල වලට කිසිදු නොහැකියාවක් හෝ බාධාවක් නැත.

ප්‍රමිතිකරණ විභාග හරහා අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ ඇති විශමතාවන් යම් දුරකට සමනය වනු ඇත. නමුත් එය ප්‍රශ්ණ විසඳීමක් නොව කළමණාකරණයකි. ඉන් කෙරෙන්නේ තරඟයට සහභාගී වන සියලු දෙනා පොදු නීති රීති පද්ධතියකට යට කිරීම මිස තරඟය නතර කිරීම නොවේ. අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයේ ඇති තරඟයට තුඩු දෙන විවිධ අධ්‍යාපන ආයතන අතර ඇති මහා වෙනස හුදු මවා පෑමක් බව මුලින් සඳහන් විනි. මේ මවා පෑම කරනු ලබන්නේ මූලික වශයෙන් ඊනියා ජාත්‍යාන්තර පාසල් සහ බටහිර රටවල විශ්ව විද්‍යාල සමඟ සම්බන්ධ පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල මඟින් සහ සුළු වශයෙන් විවිධ පාඨමාලා උගන්වන ආයතන මඟින්ය. මේ ආයතන මඟින් ලබා දෙන අධ්‍යාපන වලට ඊනියා වැඩි වටිනාකමක් මවාගෙන ඇත්තේ ඒවායේ ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගැන්වෙන නිසාත් ඉන් බටහිර සංස්කෘතික ආභාශයක් ලැබෙන නිසාත් මිස ගුණාත්මක බවක් නිසා නොවේ. මේ මවා පෑම නිසා වැඩියෙන්ම පීඩාවට ලක් වන්නේ ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික අධ්‍යපනය ලබන දරුවන් සහ ඔවුන්ගේ දෙමව්පියන්ය. මේ මවා ගත් වෙනස නැති කල හැක්කේ රටේ ආකල්ප වෙනස් කිරීමෙන් පමණි. නිර්දිශ්ටවම ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික පාසල්වල ඉංග්‍රීසියෙන් අධ්‍යාපනය ලැබීමේත් ඊට සමාන්තරව බටහිර සංස්කෘතික අනුකරණයේත් අධ්‍යාපනික වටිනාකමක් නැති බව සමාජයට ඒත්තු ගැන්විය යුතුය. මෙය දේශ පාලනඥයින්ට කල නොහැකිය. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙකුට කළ හැක්කේ වැඩිම වශයෙන් හොඳ කළමනාකරුවන් වීමට මිස ජනතාවට නායකත්වයක් දීමට නොවේ. එය ඔවුන්ගේ වරදක් නොව බටහිර දේශපාලන ආයතනවලම ස්වභාවයය. නමුත් රජයට ඒ වෙනුවෙන් කල හැකි දෙයක් ඇත. එනම් දැනටමත් යෝජනා වී ඇති පරිදි ජාත්‍යාන්තර පාසල් සමඟ තරඟ කල හැකි ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික පාසල් රට පුරා පිහිටුවීමය.

තවම අප රටේ පාසල් අධ්‍යාපනය අප සංස්කෘතියෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම ගිලිහී නැත. කැම්පස් සංස්කෘතියේ මෙන් නොව එහි ගුරුවරු දරුවන් යහ මඟ යැවීම තම වගකීම ලෙස සලකති. දරුවෝද ගුරුවරුන්ට ගෞරව පූර්වක වෙති. පාසලේ පරිසරය පංසලේ පරිසරයෙන් වඩා ඈත් නොවේ. මේ නිසා බොහෝ ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික පාසල් තවමත් ඇත්තේ රටේ හදවතට කිට්ටුවෙන්ය. නව පාසල් ඇති කල යුත්තේද මේ පාසල් සංස්කෘතිය එලෙසම හෝ ඊටත් වඩා හොඳින් සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියට අනුගත වෙන ආකාරයටය. ඒ පාසල් ජාත්‍යාන්තර පාසල් සමඟ තරඟ කල යුත්තේ ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගැන්වීමෙන් වත් බටහිර සංස්කෘතික ආභාශයක් ලබාදීමෙන්වත් නොවේ. නමුත් ඒවාට ජාත්‍යාන්තර පාසල් වලට වඩා රටේ පිළිගැනීමක් ලබා දිය යුතුය. එය කලහැකි නොයෙක් ආකාර වේ. ප්‍රථමයෙන් ඒ පාසල් වලට නවීන පහසුකම් ලබා දිය යතුය. කැප වීමකින් වැඩ කරන ගුරු මණ්ඩලයක් සහ නායකත්වයක් ලබා දිය හැකි දක්‍ෂ විදුහල්පති වරයෙක් ලබා දිය යුතුය. ඔවුන්ට හොඳ වැටුපක් ගෙවිය යුතුය. එහි අධ්‍යාපනය පෝෂණය කිරීම සඳහා රටේ අනිකුත් විද්වතුන්ගේ ස්වේච්ඡා සහය ලබා ගත යුතුය. අවසානයේ විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශ විභාග වලින් විශිෂ්ඨ ප්‍රතිඵල ලබා ගත යුතුය. මෙවැනි සුපිරි පාසල් කිහිපයක් දැනටමත් ප්‍රධාන නගරවල ඇත. කල යුත්තේ එවැනි පාසල් ගණනින් වැඩි කිරීමය. සුපිරි වීමේ බලාපොරොත්තුවෙන් එහි ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගැන්වීමට වත් ආයාසයෙන් බටහිර සංස්කෘතික ආභාශයක් ලබාදීමට වත් නොයා යුතුය. කල යුත්තේ සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතික පරිසරයක හිඳිමින් වැඩි වටිනාකමක් ඇතැයි සමාජයේ පිළිගැනෙන අධ්‍යාපනයක් දීම පමණි.

ජානක වංශපුර

වෙන්වී සිටින දෙමළ ජනයා සිංහල ජාතියට බඳවා ගනිමු

සිංහලයන් හා සුලු ජාතීන් අතර සම්බන්ධකම් අද පලුදු වී ඇත. විශේෂයෙන්ම දෙමළුන් හා සිංහලුන් අතර පෙර තිබූ සුහදතාව නැති වෙන්නට ආසන්නතම හේතූව දෙමළ ජාතිවාදී දේශපාලනයත් ඉන් බිහි වූ ත්‍රස්තවාදයත් බව පැහැදිලිය. විටින් විට ඇතිවූ අසූතුනේ ජූලි කලබළය වැනි අවස්ථාවාදී ප්‍රචන්ඩ ක්‍රියාද මෙයට හේතු වුන බව අප පිළිගත යුතුය. නමුත් ඉංග්‍රීසි අධිරාජ්‍ය වාදීන් ගේ අනුග්‍රහයත් අනුබලයත් ලැබි දෙමළ ජාතිවාදී දේශපාළණය නොතිබෙන්නට මෙරට වාසය කරන සිංහලුන්ට සහ දෙමළුන්ට ඔවුනොවුන් සමග සමගි සමාදානයෙන් ජීවත් වීමට ඉඩ තිබිනි...

බටහිර විද්‍යාත්මක ක්‍රමයට අපේ දැනුම පරීක්ෂා කිරීම

බැඳී වෙන්වී පැවතීම

A Pole Reversal?

The earth’s magnetic field is said to be due for reversal sometime soon. This is when the current North Pole would become the South Pole and vice versa. Scientists have detected a gradual but accelerating shift of the North Pole and a decrease in the strength of the earth’s magnetic field over the last several centuries; evidence, they claim, points to an impending reversal of the earth’s magnetic Poles. Though such pole flips thought to have had happened throughout the history of the planet it is not known what causes it or when it would happen again; it could be hundreds of years or millions of years from now. I am not an expert nor do I have much interest in this theory however we may be witnessing a different kind of Pole reversal taking place in an altogether different sphere; this time in the socio-cultural sphere.

There are two extreme cases of socio-cultural organizations in the human society; one promotes collectivity over individuality and the other promotes individuality over collectivity. Western societies under Judeo-Christian culture are pro-individualist and the Arabic societies under Muslim culture are pro-collectivist. These are so called Poles in the sense that there could be a middle wherein collectivity and individuality is balanced. This categorization may be too black and white so to speak but earth’s magnetic field isn’t a perfect dipole either.

With regard to the Pole reversal, I believe that collectivist societies are beginning to become more individualistic while individualistic societies are gradually turning towards collectivism. Even more interestingly, it is their own individuality coupled with the collectivism of the Muslim societies that drives the individualistic Western world towards collectivism and conversely it is their own collectivity coupled with the individualism in Judeo-Christian societies that drives the collectivistic Arab world towards individualism. The current socio-political development in the respective societies points to this phenomenon.

I think that the so called pro-democracy (term given by the western media) agitations in the Arab world are a sign of these societies turning towards individualism. They may be frustrated by their authoritative governments which in turn can be thought of as a form of collectivism but it cannot be ruled out that they are also unsatisfied with their culture that forces them to conform to a certain way of life that restrict individuality. According to Islamic scholars the Quranic view of the world is a collectivist one. It is not a secret that Muslims in general consider the rights of their society to be more important than their own. Therefore the so called revolution that is taken place in the Arab world could be thought of as an indirect revolt against the collectivism in their society. Although it cannot be determined what part the western governments play in this reversal, it is apparent that Muslims who are in the forefront of these agitations are the liberal minded western educated youth. It is also interesting that these youth use internet for communication via what are known as social networking sites. Clearly, these are inventions of the Judeo-Christian culture. In my opinion, unlike live physical interactions in natural environments these types of communications, despite their efficiency help isolate individuals further from the society and promotes individualism.

On the other hand, the threat of terrorism by the so called Muslim fundamentalists is causing the western world to curb the rights of individuals over that of the society. The governments are given right to eavesdrop on conversations and to access private information about individuals in lieu of national security. These types of legislatures would have been deemed as encroachments of individuality decades ago but today these and other stringent security measures at public places (again against individual rights) are a part of daily life in today’s western societies.

To date, people of different cultures living in western countries can enjoy their cultural habits, at least symbolically, because of the respect of individuality granted by the Judeo-Christian culture, however western societies are increasingly unnerved by the growing pockets of sub-cultures, especially among Muslims, in their midst that resist assimilation in to the western culture. It is unlikely that Judeo-Christianity will tolerate the existence of a sub-culture within their society especially if such societies are equipped with economic and political power. As a way of discouraging the formation of non-western sub cultures in their midst, western societies may be driven to be less individualist and more collectivist in the future. The noted growth in minority populations in proportion to the majority in western countries may also hasten these trends.

Additionally, there are inherent forces that drive the western societies into collectivism. Some of these may be attributed to the ill effects of capitalism. It is clear that individual right to accumulate wealth is what sustains capitalism. This is not just an economic right as one would tend to believe but is a cultural trait as well (greed is not discouraged in the western societies). However, too much greed and too much power on the hands of a few drives a capitalist system into saturation as evident by the current economic melt down. The regulatory mechanism put in place to circumvent such melt downs in the future could indirectly affect how individuals are allowed to exercise their rights over that of the larger society. Natural disasters such as hurricane Katarina and the government’s inefficiency in coping with such catastrophes have also highlighted the importance of collectivism in western societies.

Thus it appears that forces both from within and outside of the Arab and the western worlds are driving those societies towards their respective opposite cultural Poles. What is interesting is that each cultural Pole is its own force of change in addition to being a negative force on the opposite Pole. This is not a surprise since both types of socio-cultural organizations have a common feature in spite of their apparent opposing nature. First, both cultures consider humans to have rights over any other living or non living thing in the world which effectively separates human beings from its environment, and then individuals, who have been already separated from their environments, are also separated from the society. The only difference between the two cultural Poles is that one considers individuals to be more important than the collection of individuals and the other considers the collections of individuals is more important than the individuals that comprises it. The Basic commonality of these two Poles entices/forces the people of these cultural Poles to switch to the opposite Pole when at extreme ends in their cultural biases. Unfortunately a balance between individualism and collectivism is not an option; as such these cultures go through a continuous cycle of Pole reversals.

To achieve a balance between these two extremes, a culture should be immune to the forces that drive it to the extremes both from within and outside. In such a socio-cultural system, I would imagine the humans to be inseparable from their environment and individuals to be inseparable from their society. In this context, individualism and collectivism become irrelevant concepts. I believe that such a society could adept to any situation either by individuals being more important than the society or by the society being important than the individual or by both being important or by both being unimportant.

by Janaka Wansapura

Leadership Quality vs. Quality Leadership

We can all agree that some people are more equipped to lead than others. Good leaders are the ones that can convince masses to follow them and possess knowledge and vision to lead their followers to satisfactory outcomes. In an ideal environment where people are free to choose their leader and potential leaders are free to canvas their cases, one might think that the choice of the masses is as good as it gets. But then such ideal environments do not occur naturally. On the other extreme there are situations where leaders are not elected but selected by others on behalf of the masses e.g. Team leader or director of a corporation, head prefect of a school, captain of a cricket team etc. In these situations, selectors, assuming they are unbiased, follow a certain criteria to assess what is called the leadership quality of a prospective leader. It is true that we may be able to define some such qualities of person that could be generally applied to any situation. But no matter how we define them, these qualities are relative to one’s Chinthanaya. In other words, leadership qualities defined in one Chinthanaya cannot be used to find a quality leader in a different Chinthanaya. This is not hard to fathom, however the situation is more complicated when the leader has to achieve success in a situation that is not created within his (and his followers) own Chinthanaya. This is typically what we as a nation of non Judeo-Christian culture has to face most of the time. The situations in which we try to achieve success, whether it is in business, school or in sport are inventions of the Judeo-Christian culture. But the prospective leaders have been brought up in the Sinhala Buddhist culture (they need not be Sinhala or Buddhist per se). So when it comes to selecting a leader what usually happens is that selectors opt for one or the other definition, resulting in a leader that fits either the Sinhala Buddhist definition of leadership quality or that of the Judeo-Christian.

No person will fit both the definitions and neither alone will bring success. Such leaders will either fail to win the trust of their underlings or will not possess the knowledge of the path to success or both.

The ideal leader is the one that fits the Sinhala Buddhist Chinthanaya definition of a leader who has an extraordinary talent to absorb the Judeo-Christian situation to his won culture without imitating it. These ones are hard to find.

by Janaka Wansapura

The Cyclicity of Dhamma – Part4

"The knowledge of change of an object of Dhamma is a mental construct (samskaranaya) not an inference made about an absolute real change. This means that if one refrains from construction of change, nothing changes. It also means that change is whatever one constructs it to be. In other words, the knowledge of change is the change. In this case, a concept of an observer separated from the observed is irrelevant and not needed to understand change. As a result, this concept of change does not distinguish between changes in general and what may regarded as “self” change in the conventional sense."

View PDF