ලෝක ඉතිහාසය පංති සටනේ ඉතිහාසය ලෙස දැකීමට තැත්කළ මාක්ස්වාදීනට කිසිම ඉතිහාසයක් ගැන කිසිම අවබෝධයක් නො වී ය. විශේෂයෙන් ම මෙරට මාක්ස්වාදීනට මෙරට ඉතිහාසය පිළිබඳ හෝඩුවාවක්වත් නො වී ය. පනස්හය වන විට පිලිප් ගුණවර්ධන මහතා පුස් කෑ පොත් විසිකර දමා ජාතිකත්වය වැළඳ ගැනීමට පියවර ගෙන සිටි නමුත් ලංකා සමසමාජ පක්‍ෂය වල්මත් වී හසරක් නොදුටුව ම පැවතිණි. පනස්හයේ සිංහල භාෂාව නැවත මෙරට රාජ්‍ය භාෂාව කිරීම පිළිබඳ අදහස මතු වූ විට ලසසප අර්බුදයට ගියේ ය. අළුත්කඩෙි නඩු කතා නොකරන විට වෙිදිකාවෙි කමිකරු පංති විප්ලවය ගැන කතාකළ කොල්වින් ආර් ද සිල්වා තවත් කතා දෙකක් ගැන ප්‍රසිද්ධව සිටියේ ය. එකක් ස්වාධීන අපේක්‍ෂකයන් ඔළු තුනේ බූරුවන් ලෙස හැඳින්වූ කතාව ය. අනෙක භාෂා දෙකයි එක රටයි, භා’ෂා එකයි රටවල් දෙකයි යන එවැනි ම වූ බූරු කතාවට ය. මෙරට අනෙක් ඊනියා බුද්ධිමතුන් මෙන් ම කිසි දිනෙක කිසිම සංකල්පයක් හෝ ප්‍රවාදයක් හෝ හඳුන්වා දී නැති කොල්වින් ආර් ද සිල්වාගේ මෙි භාෂා කතාව ඔහු වැනි ම වූ බුද්ධිමතුන්ගේ සිත් ගත් අතර අද ද ඔවුහු එය වමාරති. එහෙත් භාෂා දෙකක් නොව තුනක් රාජ්‍ය භාෂා කිරීමෙන් පසුව ද ලසසපයේ දෙමළ ජාතිවාදී හිතවත්තු ෆෙඩරල් හෙවත් රාජ්‍ය දෙකේ යෝජනාව අස්කර නොගත් හ.
ෆෙඩරල් යනු එහි ඉංගිරිසි තේරුම කුමක් වුවත් අන්කිසිවක් නොව ලංකා දෙමළ රාජ්‍ය පක්‍ෂය ඉංගිරිසියෙන් හා සිංහලෙන් හඳුන්වාදීමට යොදාගත් වචනය විය. දෙමළ ජාතිවාදීන් ෆෙඩරල් යන්නෙන් අදහස් කෙළේ වෙනම රාජ්‍යයක් බව ෆෙඩරල් හෙවත් ලංකා දෙමළ රාජ්‍ය පක්‍ෂයේ නමෙන් ද චෙල්වනායගමි නමි සිංහල බෞද්ධ විරෝධී දෙමළ ක්‍රිස්තියානි ජාතිවාදියාගේ දැන් ටිකක් පසුව හුඟක් යන ප්‍රතිපත්තියෙන් ද ප්‍රභාකරන් නමි දෙමළ ජාතිවාදී ත්‍රස්තවාදියාගේ ඊළාමි ව්‍යාපාරයෙන් ද පැහැදිලි විය යුතු ය. ජාතිකත්වය හා කසිකබල් මාක්ස්වාදය අතර හැමදාමත් දෝලනය වූ ජ වි පෙ අද නැවතත් ෆෙඩරල් දිශාවට ගමන්කර ඇත්තේ තමන්ට ජාතිකත්ව ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කිරීමෙන් පසු ද සිංහල ඡන්ද දිනාගැනීමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් බව පැහැදිලි ය. එහෙත් එපමණකින් ජ වි පෙරමුණට දෙමළ ඡන්ද ලැබෙිවි යැයි නො සිතිය යුතු ය. දෙමළ ජාතිවාදීහු ද ඊනියා බුද්ධිමත්තු ද ජ වි පෙරමුණේ ෆෙඩරල් පිලිගැනීම මහත් ඉහළින් වර්ණනා කරති. ජ වි පෙරමුණ ද සිිංහල ඡන්දදායකයාට අළුත් යමක් දෙන්නේ ය කියන අරුතින්දෝ තමන් කැමතිවන්නේ වෙන්වීමට වැර දරන ෆෙඩරල් ක්‍රමයකට නොව එක්වීමට නැඹුරු වූ ෆෙඩරල් ක්‍රමයකට යන බයිලාව කීමට පටන් ගෙන ඇත. මෙි අළුත් බයිලාවක් නො වෙි. දෙමළ ජාතිවාදී දේශපාලනඥයෝ ද සිංහල විරෝධී කසිකබල් මාක්ස්වාදියෝ ද මෙි බයිලාව මෙයට පෙර කීවෝ ය. එක්වීමට තැත්කරන කී විට එයින් අදහස් වන්නේ වෙන ම පැවති රාජ්‍ය එක්වීමක් මිස වෙනත් දෙයක් නො වෙි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය හා ඔිස්ටේ‍රිලියාව ඒ සඳහා හොඳම උදාහරණ වෙයි. වෙන ම පැවති රාජ්‍ය හෝ පාලන ප්‍රදේශ හෝ එකතු කර ඒ රාජ්‍ය පිහිටුවා ඇත. ජ වි පෙ එම කසිකබල් මාක්ස්වාදය ඔස්සේ මෙරට වෙන ම රාජ්‍ය පැවතී යයි උපකල්පනය කරන බව පැහැදිලි ය. ඇතැමි විට ඔවුන් මෙරට එක්සේසත් රාජ්‍යය තේරුමි නොගත් ක්වෙිරෝස් වැනි පෘතුගීසි ඉතිහාසඥයන් අනුගමනය කරමින් දහසය වැනි සියවසේ ලංකාවෙි රාජ්‍ය කිහිපයක් තිබී යැයි සිතනවා විය හැකි ය. මෙි පෘතුගීසි ඉතිහාසඥයන් එක්සේසත් රාජ්‍යය යනු කුමක් දැයි නොදැන සිටි බවට හොඳම උදාහරණය ඔවුන් කෝටිටෙි රජු, එනමි ලංකාවෙි (හෙළදිවෙි) රජු අධිරාජයා ලෙස හැඳින්වීම ය. මෙරට කිසි කලෙක අධිරාජයන් නොසිටි නමුත් පෘතුගීසි ඉතිහාසඥයන් තමන් දැන සිටි රාජ්‍ය පාලන ව්‍ය්‍රහ අනුව, එනමි ඔවුන්ගේ දේශපාලන විද්‍යාව අනුව, ලංකාව අධ්‍යයනය කිරීමෙි ප්‍රතිඵලය වූයේ කෝටිටෙිට අධිරාජයකු ලැබීම ය. මෙරට වෙන ම රාජ්‍ය පැවති බව උපකල්පනය කරමින් එක්වීමට ෆෙඩරල් රාජ්‍යයක් බිහිකිරීමට මැත දොඩන ජවිපෙ යැවිය යුත්තේ ඉතිහාසයේ කුණු කූඩයටත් වඩා කුණු කූඩවල ඉතිහාසයට ය. අවස්ථා කිහිපයක දී ම ජාතිකත්වය වැළඳ ගැනීමට නොහැකි වූ ජවිපෙ යනු කසිකබල් මාක්ස්වාදය විසින් බිහි කෙරුණු තවත් කුණු කූඩයක් පමණකි.
පැරණි මාක්ස්වාදී නායකයන්ට හසු නොවුණු ඊනියා සිංහල බෞද්ධ ආධිපත්‍යය වත්මන් මාක්ස්වාදීනට හසුවූයේ වර්තමානිකයන්ගේ දක්‍ෂකමක් නිසා නො වෙි. වර්තමානිකයෝ ද උපන්ගෙයි අනුකාරකයෝ වෙති. මෙි අනුකාරක කසිකබල් මාක්ස්වාදීනට පැරුන්නන්ට හසු නොවූ පොත්පත් කිහිපයක් ලැබී ඇත. දෙමළ ජාතිවාදය හා එයට අවශ්‍ය මතවාද සමිපුර්ණයෙන් ම බටහිර රටවල ධනේශ්වර උගතුන් විසින් සමිපාදනය කෙරිණි. විශේෂයෙන් ම ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලය, සසෙක්ස් විශ්වවිද්‍යාලය, උප්සලා විශ්වවිද්‍යාලය, කෝනල් විශ්වවිද්‍යාලය මෙහි ලා ප්‍රධාන කාර්යයක් ඉටු කළේ ය. කෝනල් විශ්වවිිද්‍යාලය ඊනියා සිංහල අධ්‍යයනය ගැන මහත් උනන්දුවක් දක්වන සිංහලයන්ට බුද්ධාගම අහිමි කිරීම සඳහා එනමි බෞද්ධකමක් නැති සිංහල ඉතිහාසයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා කැසකවන ආයතනයකි. මෙි ව්‍යාපෘතිය දැනට අවුරුදු විස්සකට අධික කාලයක් තිසසේ ක්‍රියාත්මක වන අතර ඒ සඳහා දායක වන සිංහල අතළොස්සක් ද දැකිය හැකි ය. ඔවුන් විශ්වවිද්‍යාලවල නැති බව කිවයුත්තේ ඉහත සඳහන් ප්‍රකාශය කියවීමෙන් පසු විශ්වවිද්‍යාලවල උගන්වන හීනමානයෙන් පිරීගිය සතපහකට වැඩක් නැති අනුකාරකයන් අප මෙි කතාකරන්නේ ඔවුන් ගැන යැයි සිතා උද්දාමයකට පත්වී රෝගාතුර විය හැකි බැවිනි ඔවුන් ජීවත්කරවීම නරක දෙයක් නොවන්නේ විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයන්ගේ බසින් කියන්නේ නමි අපට මෙි අනුකාරකයන් බයිටි එකට ගත හැකි බැවිනි. ඇමරිකාවෙන් පැමිණි ඔිල්කටිතුමා සිංහලකම නැති බෞද්ධයන් පිරිසක්, එනමි ඔිල්කටි බෞද්ධයන් ඇති කළේ ය. අද ඇමරිකාවෙි කෝනල් විශ්වවිද්‍යාලය උත්සාහ කරන්නේ බෞද්ධකම නැති සිංහලයන් ඇතිකිරීමට ය. අපි එවැනි සිංහලයන් කෝනල් සිංහලයන් ලෙස නමිකර ගනිමු.
කෝනල් ව්‍යාපෘතියේ කුඩා කොටසක් නමි විශ්වවිද්‍යාල ඔස්සේ ක්‍රියාත්මක වෙයි. එය සෘජුව ම කොානල් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් කෙරෙන්නේ යැයි මෙයින් අදහස් නො කෙරෙයි. මෙි ව්‍යාපෘතියෙන් කෙරෙන්නේ සිංහල බෞද්ධයන් පමණක් නොව දෙමළ බෞද්ධයන් ද ඇති බව පෙන්වීම ය. එහි දී අනුකාරක ව්‍යාපෘති ඔස්සේ ව්‍යාපාර කරන්නෝ දෙමළ යන්නට සමාන අර්ථයකින් දකුණු ඉන්දියානු හා ද්‍රවිඩ ආදී නාම යොදා ගැනීමට වෑයමි කරති. ඈත ඉතිහාසයේ ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශය ථෙරවාදී බළකොටුවක් විය. ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශයේ ලියැවුණු අටිඨකථා අන්දටිඨකථා නමින් හැඳින් වෙයි. ඒ සිංහළයෙහි ලියැවුණු අටිඨකථා සීහලටිඨකථා නමින් හැඳින්වෙන ආකාරයට ය. බුද්ධඝෝෂ හිමියන් මෙන් ම ධමිමපාල හිමියන් ද මෙරටට වැඩම කළේ ආන්ද්‍ර දේශයෙනි. උන්වහන්සේලා ද්‍රවිඩ වූ පමණින් හා ඇතැමි විට වත්මන් තමිල්නාඩුව ඔස්සේ ලංකාවට වැඩම කළ පමණින් දෙමළ වන්නේ නැත. බෞද්ධ නටබුන් ඇති කංචිපුරමි ප්‍රදේශය අද තමිල්නාඩුවෙි තිබූ පමණින් එය දෙමළ ප්‍රදේශයක් වන්නේ ද නැත. ආන්ද්‍ර දේශයට අයත් ව තිබි කංචිපුරමි මදුරාසි පාලන ප්‍රදේශයට එකතු කරනු ලැබුයේ මුළු ලෝකය ම අවුල් කළ ඉංගිරිසින් විසිනි. ඒ හේතුවෙන් අද කංචිපුරමි තමිල්නාඩුවට අයත් වෙයි. එහෙත් එපමණින් කංචිපුරමි දෙමළ බෞද්ධ ඉතිහාසයක් ඇති ප්‍රදේශයක් බවට පත්විය හැක්කේ කෝනල් සිංහලයන් අතින් ය. මෙි දෙමළ බෞද්ධ ව්‍යාපෘතියට අනුව යාපනයේ ඇත්තේ දෙමළ බෞද්ධ පුරා වස්තු ය. එහෙත් කෝනල් සිංහලයන්ගේ අවාසනාවට ඊනියා දෙමළ බෞද්ධයන්ගේ දෙමළ සෙල්ලිපියක් සොයාගත නො හැකි ය. කෝනල් ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ මෙරට බුද්ධාගම (බෞද්ධ සංස්කෘතිය –- සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය) ආරක්‍ෂා කෙරුණේ සිංහලයන් විසින් පමණක් ය යන කරුණ යටපත් කිරීම ය. මෙරට පමණක් නොව අවසානයේ දී ලෝකයේ ම ථෙරවාදය රැකුණේ සිංහලයන් නිසා ය. සිංහලයන් නොවන්නට අද ලෝකයේ ව්‍යවහාරික ථෙරවාදයක් නොමැතිවීමට තිබිණි.
මෙි සමිබන්ධයෙන් කිවයුතු තවත් වැදගත් කරුණක් වෙයි. 1798 දී පෙරදිග ඉන්දියා වෙළඳ සමාගම මගින් ලංකාව පාලනය කිරීමට පටන්ගත් පසු මෙරට පාලනය වූයේ මදුරාසියෙනි. එහෙත් 1802 දී එංගලන්ත රජය පාලනය අත්පත් කරගත් පසු මෙරට මදුරාසියෙන් වෙන්කර පාලනය කෙරිණි. යමි හෙයකින් එංගලන්ත රජය පෙරදිග ඉන්දියා වෙළඳ සමාගමෙි ප්‍රතිපත්තිය දිගට ම අනුගමනය කළේ නමි අප මදුරාසි පාලනයේ කොටසක් බවට පත්වීමට තිබිණි. එසේ නමි මෙරට ඉතිහාසය කිනමි ආකාරයකට අර්ථකථනය වීමට තිබිණි ද? කංචිපුරමි මදුරාසි පාලනයට එකතුකිරීම නිසා අද ඒ ප්‍රදේශය තෙළිඟු බෞද්ධ ප්‍රදේශයක් නොව දෙමළ බෞද්ධ ප්‍රදේශයක් ලෙස හඳුන්වන්නන් ලංකාව මදුරාසි පාලනය යටකිරීමෙි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මුළු මහත් දිවයින ම දෙමළ බෞද්ධ රටක් ලෙස හැඳින්වීමට ඉඩ තිබිණි. ඒ කෙසේ වෙතත් ඔවුන් අතින් යාපන අර්ධද්වීපය, එනමි නාගදීපය, නමි නිසැකව ම දෙමළ බෞද්ධ ප්‍රාන්තයක් ලෙස හැඳින්වීමට ඉඩ තිබිණි. ඉතිහාසය පුරා සිංහලයන් අතින් සිදුවී ඇති ප්‍රධානම කාර්යය නමි යමි ථෙරවාදී ආකාරයක් රැකගැනීම ය. මෙරට ඉතිහාසය හා සංස්කෘතිය අඩුම තරමින් ගැමුණු රජතුමාගෙන් පසුව සිංහල බෞද්ධ වෙයි. අවශ්‍ය නමි සිංහල ථෙරවාද බෞද්ධ වෙයි. අද බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්ව ආධිපත්‍යයට හා එහි කොටසක් වූ ධනේශ්වරවාදයට ඇති ප්‍රබල ම අභියෝගයක් වනුයේ මෙි සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය ය. එය විශේෂයෙන් ම ආධ්‍යාත්මික අභියෝගයක් වෙයි. තම ආධිපත්‍යය වසාගැනීමට ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වය සිංහල බෞද්ධයනට නැති ආධිපත්‍යයක් ආරෝපණය කරමින් තව පැත්තකින් සිංහලයන්ට බෞද්ධ උරුමය අහිමි කිරීමට කටයුතු කරයි.
