මෙයට ප්‍රධාන හේතුව දේශපාලනය යැයි සිතිය හැකි ය. කතෝලික සභාව දෙවියන් හා යක්‍ෂයන් මුළුමනින් ම අත්හැරියේ නැත. එහි ලෝකය මැවූ යෙහෝවා දෙවියන්ට අමතර ව තවත් දෙවියෝ සිටිය හ. ඒ දෙවියෝ් පන්සල්වල දක්නට ඇති රූපවලින් පෙන්නුම් කෙරෙන දෙවියන්ට වඩා වෙනස් වූහ. කතෝලික ආගමේ අනෙක් දෙවියන් නිරූපණය වන්නේ තටු (පියාපත්) සහිත අය ලෙස ය. මේ දෙවියෝ ඇතැම් විට ඒන්ජල්ස් (දේවදුතයෝ) නමින් හැඳින්වෙති. මෙි දේවදුතයන් ද යමිකිසි දේව මණ්ඩලයකට හෝ දේව මණ්ඩලවලට අයත් වෙති යි සිතිය හැකි ය. ඒ දේව මණ්ඩලවල දෙවියන් පියාපත් වැනි දෙයකින් ද සෑරසී සිටින බවත්, ඉන් එකක නායකයා යෙහෝවා දෙවියන් යැයි ද සිතිය හැකි ය.
දෙවියන් සමග සන්නිවේදනයෙහි යෙදෙන අය එවැනි දෙවියන් ද දැක ඇත. එපමණක් නොව පසුගිය දා ශල්‍ය කර්මයක දී එළොව ගොස් මෙළොව ආ බටහිර එක්තරා කුඩා ක්‍රිස්තියානි/කතෝලික කුඩා ළමයකු මෙලොවින් ඈතට ගොස් සිටි සුළු කාලයෙහි දී එවැනි දෙවියන් මුණ ගැසී ඇතැයි කියැවෙයි. අපේ භාෂාවේ ඇති එළොව ගොස් මෙළොව ආවා යන්න එසේ මරණ මංචකයට පිවිස මනස සිරුරෙන් නික්ම ගොස් යම් අත්දැකීම් ලැබ ටික වේලාවකින් ආපසු පැමිණි අය නිසා නිර්මාණය වූ පිරුළක් විය හැකි ය. ඒ කුමක් වුවත් කතෝලික පල්ලියේ දිගින් දිගට ම එවැනි දේව සම්බන්ධකම් ගැනත් යක්‍ෂයන් එළවීම ගැනත් සඳහන් වී ඇත.
කතෝලික පල්ලිය මධ්‍ය කාලය යැයි බටහිරයන් විසින් හැඳින්වෙන යුගයෙහි දී තම ආධිපත්‍යය සාමාන්‍ය ජනයා අතර පැතිරවීමෙහි දී මේ දේව යක්‍ෂ සම්බන්ධකම් ද යොදාගෙන ඇත. පාප් වහන්සේට විරුද්ධව කතෝලික පල්ලියේ ම මාටින් ලූතර් වැනි පූජකවරුන් ගෙන යන ලද සටනේ දී ඔවුන්ට මේ දේව සම්බන්ධකම් ද ප්‍රශ්නයක් වන්නට ඇත. එහෙත් එයට පෙර ද කතෝලිකයන්ට පෙරදිගින් පැමිණි දේව සම්බන්ධකම් ඔස්සේ මෙන් ම භාවනාවෙන් හා යෝග අභ්‍යාසයෙන් ද ලබාගත් දැනුම ප්‍රශ්නයක් වූ බව ද පැහැදිලි ය.
අද බටහිරයන් කූමන බයිලා කීව ද, ගැලීලියෝගේ කාලයෙහි දී යුරෝපයට පෙරදිගින් පැමිණි දැනුම අවශෝෂණය කිරීමේ ගැටළුවක් විය. භාරතීයයන් මෙන් භාවනාවෙහි යෝග අභ්‍යසයෙහි දක්‍ෂයන් නොවුණු බටහිරයන්ට එලෙස පෙරදිගින් පැමිණි දැනුම තමන්ගේ සංස්කෘතියට ලබාගැනීමට තරම් ආධ්‍යාත්මික වර්ධනයක් නො තිබිණි. ඔවුන් සමහර දෙනකු දෙවියන් සමග සන්නිවේදනයක් කළ ද, ඔවුන්ට පෙරදිග දැනුම ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කිරීමේ දී බාධා ඇති විය. ගැලීලියෝ ඒ ප්‍රශ්නයට ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ වියුක්ත චින්තනය මත පදනම් වෙමිනි.
අප බොහෝ විට කියා ඇති පරිදි පෘථිවිය සූර්යයා වටේ යන බවට ඇති දැනුම යුරෝපයට ගෙන ගියේ භාරතයෙනි. භාරතීයයන් ඒ බව දැනගත්තේ ඊනියා ඉන්ද්‍රිය ගෝචර අත්දැකීමක් උපයෝගී කරගෙන නොව එක්කෝ පංචෙන්ද්‍රිය වසා දැමීමෙනි. නැත්නම් දෙවියන්ගෙනි. භාවනාවෙන්, යෝගී අභ්‍යාසවලින් මනස පංචෙන්ද්‍රියන්ගෙන් නිදහස් වූ විට මනසට විවිධ වෙනත් අත්දැකීම් ගෝචර වීමට පටන්ගනියි. මනසට පමණක් ගෝචරවන මේ දැනුම සත්‍යය යැයි අපි නො කියමු. ඒ දැනුම ද අනෙක් දැනුම් මෙන් ම මනසේ නිර්මාණ වෙයි. සියළු දැනුම් මනසේ නිර්මාණ වෙයි. මනස ඇතැම් දැනුම් පංචෙන්ද්‍රිය ද ඇසුරු කරමින් නිර්මාණය කරන අතර තවත් දැනුම් පංචෙන්ද්‍රියයන්ගෙන් ස්වායත්ත ව නිර්මාණය කරයි.
භාරතයේ ද බොහෝ විට ලංකාවේ ද තිබූ සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය, එනම් සූර්යයා වටා පෘථිවිය ඇතුළු ග්‍රහ වස්තු චලනය වන බව හුදු සාපේක්‍ෂ දැනුමක් විය. පෘථිවියට සාපේක්‍ෂව සූූර්යයා චලනය වන බවට අපේ රටවල තිබූ දැනුම එලෙස ම යොදාගන්නා ලදී. ඒ කිසිවිටෙකත් මිථ්‍යාවක් ලෙස ප්‍රතික්‍ෂෙප නො කෙරිණි. එය තවත් සාපේක්‍ෂ දැනුමක් විය. ජ්‍යොතිෂයෙහි දී යොදාගනු ලැබුයේ පෘථිවියට සාපේක්‍ෂව සූර්යයා ද ග්‍රහයන් ද පෘථිවිය වටා චලනය වන බව ය.
එහෙත් ප්‍රශ්නය වූයේ මනසට පමණක් සීමා වූ දැනුම් යුරෝපයට ගිය විට යුරෝපීයයන් ඒ ග්‍රහණය කරගත්තේ කෙසේ ද යන්න ය. යුරෝපීයයන් දෙවියන් සමග සම්බන්ධකම් පවත්වා ඇති නමුත් ඔවුන්ට භාවනාව, යෝගී අභ්‍යාස ආදිය ගැන දැනුමක් නො වී ය. පංචෙන්ද්‍රිය නොමැතිව මනසින් පමණක් දැනුම ලබාගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් ඔවුන් සතු නො වී ය. ග්‍රීකයන් ද යුදෙව්වන් යුරෝපයට සංක්‍රමණය වීමෙන් පසුව ඔවුන් ද ඒ ඒ දෙවිවරුන් සමග සම්බන්ධ වී දැනුම ලබාගත්ත ද දෙවියන්ගෙන් තොරව පංචෙන්ද්‍රියන් වසා දමා මනසින් පමණක් දැනුම ලබාගැනීම යුරෝපීයයන්ගේ අත්දැකීමක් නො වී ය.
එවැනි තත්වයක් යටතේ යුරෝපීයයන්ට වියුක්ත චින්තනයකට යෑමට සිදුවිය. ඒ සඳහා ද ඔවුන්ට ග්‍රීකයන්ගෙන් හා යුදෙව්වන්ගෙන් ලැබුණු අත්දැකීම් හා නිිදර්ශන විය. කතෝලික චින්තනයට පෙර ග්‍රීක හා යුදෙව් චින්තනවල වියුක්ත චින්තනය විය. ග්‍රීකයෝ වියුක්ත ගණිතයක් බිහිකළහ. යුදෙව්වෝ වියුක්ත දෙවියන් වහන්සේ කෙනකු බිහිකළහ. එහෙත් සෙසු යුරෝපයට මේ දෙක ම දිරවාගත නො හැකි විය. කතෝලික චින්තනයෙහි වියුක්ත දෙවියන් සිටිය ද ඔවුහු මරියතුමිය ඔස්සේ පංචෙන්ද්‍රියවලට ගෝචර වූ සංයුක්ත දෙවි කෙනකුන් ඇතිකරගත්හ.
ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ ම වියුක්ත දෙවියන් නැතිකර තිබිණි. උන්වහන්සේ මරියතුමියගේ කුසින් ඉප දී තමන් වහන්සේ දෙවියන් වහන්සේ බවත් එමෙන් ම දෙවියන් වහන්සේගේ පුතා බවත් පැවසූහ. අප කලින් කියා ඇති පරිදි යෙහෝවා දෙවියන් වහන්සේ තමන් වහන්සේගේ ආධිපත්‍යය යුදෙව්වන් නොවන ජනතාවටත් පැතිරවීම සඳහා මනුෂ්‍යාත්මයක් ලබාගෙන මරියතුමියගේ කුසින් බිහිවන්නට ඇත. තමන් දෙවියන් වහන්සේ බවත් උන්වහන්සේගේ පුතා බවත් කීමට ක්‍රිස්තුස් වහන්සේට හැකියාව ලැබුණේ එසේ යැයි සිතමි. ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ තමන් දෙවියන් වහන්සේ යැයි කියන විට ම දෙවියන් වහන්සේ වියුක්ත භාවයෙන් මිදී පංචෙන්ද්‍රිය ගෝචර තත්වයකට පත්වෙයි.
එහෙත් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේට තමන් ජීවත් ව සිටි කාලයෙහි යුදෙව්වන් නොවන ජනතාවට යෙහෝවා දෙවියන් පිළිගැන්වීමට නොහැකි වූවා පමණක් නොව යුදෙව්වෝ ද එතුමන්ට විරුද්ධ වූහ. තම වියුක්ත දෙවියන්ගේ පිළිමයක්වත් ඇඹීමට විරුද්ධ වූ යුදෙවිවෝ් තම දෙවියන් පණ පිටින් දැකීමට හැකි යැයි සිතත් ද? යුදෙව්වෝ රෝමයන් සමහ එකතු වී ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ මරා දැමූහ. යෙහෝවා දෙවියන් වහන්සේ යුදෙව් නොවන ජනතාව අතරට ගෙන ගියේ පාවුළු තුමන් ය. ඉන්පසු තෙවැනි සියවසේ රෝම කොන්සතන්තයින් රජුගේ කාලයෙහි ක්‍රිස්තියානි ආගම රෝමයේ රාජ්‍යාගම බවට පත් කෙරිණි. රෝමානු කතෝලික සභාවේ උත්පත්තිය ඉන් පසුව තහවුරු විණි. කතෝලික සභාවේ චින්තනය,( අපි එයට කතෝලික චින්තනය යැයි කියමු) මධ්‍යකාලීන යුරෝපයෙහි චින්තනය විය.
කතෝලික චින්තනය වියුක්ත චින්තනයක් නොවූ අතර එහි න්‍යාය වූයේ ග්‍රීක ඇරිස්ටෝටලීය න්‍යාය (ලඔගඉච) නොව ත්‍රිකෝටික චින්තනය ය. පියා හා පුතා එකම තැනැත්තා විය හැක්කේ එවැනි න්‍යායක ය. සංයුක්ත කතෝලික චින්තනයට පංචෙන්ද්‍රිය ගෝචර අත්දැකීම් ප්‍රධාන විය. පාප් වහන්සේට ඉර පොළොව වටා යනු මිස පොළොව ඉර වටා යෑමක් දර්ශනය නො වී ය. ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ උත්ථානයෙන් පසු ස්වර්ගයට යෑමෙන් නැවතත් නොපෙනෙන දෙවියන් වහ්සේ කෙනකු කතෝලිකයනට සිටි නමුත් මෙලොව කටයුතුවල දී කතෝලික සභාවේ චින්තනය මුළුමනින් ම සංයුක්ත විය.
භාරතයෙන් පොළොව ඉර වටා යන බවට වූ දැනුම කොපර්නිකස් මගින් ඉතාලියට ගියේ එවැනි පසුබිමක ය. පොළොව ඉර වටේ යන්නේ යැයි කීම භාරතීයයනට මනසින් දැකිය හැකි වුවත් යුරෝපයට එය පංචෙන්ද්‍රිය ඇසරෙන් දැනගැනීමට නොහැකි විය. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ පාප් වහන්සේ ගෑලීලියෝට පොළොව ඉර වටා යන බව ඔප්පු කිරීමට අභියෝග කළ විට ඔහට ඒ කළ නොහැකි වීම ය. පාප් වහන්සේ උරණ වූයේ ගැලීලියෝ තමන්ට ඔප්පු කිරීමට නොකළ හැකිවූවක් ඉගැන් වූ බැවිනි. පාප් වහන්සේගේ පැත්තෙන් ගත්කල ගැලීලියෝට දඬුවම් පැමිණ වීම වරදක් නො වේ.
භාවනාව හෝ යෝග අභ්‍යාස හෝ නොදත් ගැලීලියෝ ට සිදුවයේ පොළොව ඉර වටෙි යන බව පෙන්වීමට සාපේක්‍ෂ චලිතය උපයෝගී කරගනිමින් වියුක්ත චින්තනයේ පිහිට පැතීමට ය. ඔහුට වෙන විකල්පයක් නො වී ය. බටහිර විද්‍යාවටත් පසුව පොදුවේ බටහිර දැනුමටත් ප්‍රවාද ගෙතීම සඳහා වියුක්ත චින්තනය ඇතුල් වූයේ එලෙස ය. වියුක්තය අත්දැකීම් සාධාරණය කිරීමෙහි ලා ද වැදගත් වෙයි.
දහහත්වැනි සියවසෙහි මාටින් ලූතර් ක්‍රියාත්මක වූයේ එවැනි පසුබිමක ය. එතුමාට පාප් වහන්සේගේ හා පල්ලියේ ආධිපත්‍යය ප්‍රශ්නයක් විය. එතුමා කතෝලික පල්ලියෙහි දේශපාලන ආධිපත්‍යයට අභියෝග කළේ ය. ඒ අභියෝගයේ දී (බහුවිධ) දෙවියන් හා යක්‍ෂයන් මගින් කතෝලික පල්ලිය යම් යම් දේ කරගත්තේ නම් එය මුළුමනින් ම මිථ්‍යාවක් යැයි කීමට කතෝලික ආධිපත්‍යයට අභියෝග කළ නව ක්‍රිස්තියානීන්ට සිදු විය. යුරෝපයේ (බහුවිධ) දෙවියන් සමග තිබූ සම්බන්ධකම් එලෙස නැති වී යැයි සිතිය හැකි ය. එහෙත් නව ක්‍රිස්තියානීහු මැවුම්කාර දෙවියන් වහන්සේ ප්‍රතික්‍ෂෙප නො කළහ. කතෝලික පල්ලියේ ජෙසුයිට් වැනි නිකායවල තිබූ කැපකිරීමෙන් වැඩකිරීම ද නව ක්‍රිස්තියානිහු ලබාගත්හ.
බටහිර ග්‍රීක යුදෙවි ක්‍රිස්තියානි චින්තනයෙහි වර්ධනයක් එමගින් පිළිබිඹු විය. පහළොස්වැනි සියවසේ අගභාගයෙහි ආරම්භ වූ බටහිර නුතනත්වය ඒ සමග බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වය ලෙස නම් කළ හැකි විය. පහළොස්වැනි සියවසේ ඇරඹි පුද්ගලිකත්වය ඉස්මතු වීම මාටින් ලූතර් තව දුරටත් වර්ධනය කළේ දෙවියන් වහන්සේ ද පෞද්ගලිකකරණයට ලක්කිරීමෙනි. සියළු දෙනාම එකතු වී පල්ලියේ යාඥා පැවැත්වීමේ අනවශ්‍ය බව ලූතර් අවධාරණය කෙළේ ය. දෙවියන් වහන්සේ සෑම තෑනක ම සෑම විටක ම සිටින්නේ නම් දෙවියන් වහන්සේට යාඥා කිරීමට පල්ලියට නොගොස් තනිව ම කළ හැකි යැයි ඔහු කියා සිටියේ ය. එමගින් ඔහු පාප් වහන්සේගේ හා පල්ලියේ ආධිපත්‍යයට තර්ජනයක් එල්ල කළේ ය.
